1. Почему Солнце сказало, что листья на деревьях зелёные? Когда светит солнце, светло а когда светло листья зерёные.

2. Почему Луна сказала, что листья серебряные? Когда светит луна, ночь а на ночью листья серебряные.

3. Почему Луна сказала, что на Земле всегда тихо? Когда светит луна, ночь а когда ночь все спят а когда все спят на Земле тихо.

4. Почему Солнце не согласилось с Луной и сказало, что на Земле всегда шумно? Когда светит солнце, никто не спит а когда никто не спит все розговоривают а когда все розговоривают на Земмле шумно.

5. Кто услышал спор Солнца и Луны? Ветер

Թեսթ2

Ավետիք Իսահակյան

ԵՂՆԻԿԸ

«Մի անգամ իմ բարեկամ մի որսորդ մեր հանդի անտառուտ սարերից մի եղնիկ նվեր բերեց երեխաներիս համար»:
Այսպես սկսեց ընկերս աշնանային մի երեկո, երբ նստած միասին նրա պատշգամբում, հիացած նայում էինք հեքիաթական վերջալույսով վարվռուն սարերին, որոնց վրա մակաղած հոտերի նման մեղմորեն հանգչում էին ոսկեգեղմ անտառները:
«Այդ մի մատաղ ու խարտյաշ եղնիկ էր̀  խորունկ, սև ու ջինջ աչքերով, որ ծածկվում էին երկայն, նուրբ թարթիչների տակ:
Կամաց-կամաց մեր վրա սովորեց նա. էլ չէր փա□չում, չէր վախենում մեզնից. մանավանդ շա՜տ մտերմացել էր երեխաներիս հետ. նրանց հետ միասին վազվզում էր պարտեզում, նրանց հետ ճաշում էր, նրանց հետ քնում:
Մի բան ինձ շատ էր զարմացնում: Եղնիկը թեև այնպես ընտելացել էր մեզ, սովորել էր մեր տանն ու դռանը, բայց մեկ-մեկ մեզնից թաքուն բարձրանում էր այս պատշգամբը և ուշագրավ, լռիկ նայում էր հեռու` անտառներով փաթաթված սարերին. ականջները լարած խորասույզ լսում էր անտառների խուլ ու անդուլ շառաչը, որ երբեմն ուժեղանում էր, երբեմն բարականում` նայելով հովերի թափին:Նայում էր նա այնպե՜ս անթարթ և այնպե՜ս ինքնամոռաց, որ երբ պատահում էր բարձրանում էի պատշգամբը, ինձ բավական միջոց չէր նկատում և եր□ հանկարծ ուշքի էր գալիս, նետի պես ծլկվում էր մոտիցս։ Արդյոք գիտե՞ր նա, որ ինքը ղողանջուն անտառների ազատ երեխան է եղել, որ մայրը այնտեղ է կաթ տվել իրեն, որ այնտեղ է իր հայրը եղջյուրները խփել կաղնիներին: Արդյոք, գիտե՞ր, որ այդ խուլ շառաչը անուշ-անուշ օրորել է իրեն առաջին անգամ, և ո՞վ գիտե, գուցե, երազներ է բերել իրեն, սիրուն երազներ։ Խե՜ղճ եղնիկ Կարոտ` իր սիրած գուրգուրող անտառներից և զանգակ աղբյուրներից, իր խարտյաշ մորից և շնկշնկան հովերի հետ վազող ընկերներից` հիմա տանջվում, տառապում է մեզ մոտ, մտածում էի ես: Եվ այնպես սրտանց ցավակցում էի նրան… Չէ՞ որ նա էլ մեզ պես մտածող և զգայուն հոգի ունի:
Ես շատ էի հարգում նրան, խնդրեմ չծիծաղես վրաս, այո՛, այնքան, որ երբ նա բարձրանում էր պատշ□ամբը, հեռացնում էի երեխաներիս, և թողնում էինք նրան մենակ իր ապրումների հետ։
Երբ գրկում էի նրան, այդ նազելի էակին, և նայում էի լեռնային աղբյուրների նման վճիտ աչուկների մեջ` տեսնում էի այնտեղ մի թախծալի, երազուն կարոտ…
Մի գիշեր, մի քամի գիշեր էր, սարերից անսանձ փչում էր քամին, դուռն ու պատուհանները ծեծում ու ծեծկում: Պարզ լսվում էր, որ այնտեղ, անտառում, դարավոր կաղնիներն ու վայրի ընկուզենիները ճակատում էին հողմի դեմ` աղմկում և գոռում: Եվ քամին բերում էր անընդհատ անտառի այդ լիակուրծք խշշոցն ու մռունչը, ու թվում էր թե` հենց մեր դռան առջև է աղմկահույզ, հողմածեծ անտառը: Երեխաներս վախից կուչ էին եկել. մինչդեռ եղնիկը դողում էր մի խենթ սարսուռով: Աչքերը կայծակին էին տալիս: Անթարթ, ամբողջովին լսելիք դառած` ականջ էր դնում նա անտառի հուժկու շառաչին, որ խոսում էր նրա հետ մայրենի լեզվով:
Անտառը կանչում է նրան, ընկերների ազատ վազքն է տեսնում նա մթին թավուտների մացառուտ ժայռերն ի վեր,- մտածում էի ես:
Մի փոքր հետո ավելի սաստկացավ քամին` փոթորիկ դառնալու չափ. մեկ էլ աղմուկով բացվեցին լուսամուտի փեղկերը, և մի ուժգին շառաչ միանգամից ներս խուժեց: Եղնիկը հանկարծակի մի ոստումով ցատկեց լուսամուտի գոգը` աչքերը սուզելով շառաչուն խավարի մեջ: Ես իսկույն վրա վազեցի բռնելու նրան, սակայն նա մի ակնթար□ի մեջ թռավ լուսամուտից պարտեզը և ծածկվեց խավարների մեջ…
Դե՛հ, հիմա՛ գնա ու գտիր նրան իր հայրենի անծայր անտառներում…»:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   Փախչում, երբ, պատշգամբը, ակնթարթի։

2. Տեքստից դու՛րս գրիր տրված բառերի հոմանիշները.

ա/զուլալ-պարզ
բ/լուռ-կամաց
գ/ակնդետ-անթարթ
դ/ընտանի-մտերիմ

3. Դարձվածքները և համապատասխան բացատրությունները գրի՛ր իրար դիմաց.

ա/ լույս աշխարհ գալ-ծնվել, հյտնվել
բ/խելքը գլխին-դատող, բանիմաց, խելացի,
գ/կողը հաստ-համառ, ինքնասածի, կամակոր։
դ/ճաշը եփել-մեկին պատժել, լավ ծեծել

ա/մեկին պաժել, լավ ծեծել
բ/համառ, ինքնասածի, կամակոր
գ/դատող, բանիմաց, խելացի
դ/ծնվել,հայտնվել

4. Տեքսից դու՛րս գրիր չորս բարդ բառ:

Վերջալույս, լուսամուտ, ինքնամոռաց, ակնթարթ։

5. Տրված օտար բառերը փոխարինի՛ր հայերեն համարժեքներով.

ա/զակազ-պատվեր
 բ/մալինա- ազնվամորի

գ/կենգուրու -ագեվազ

դ/ստարտ -մեկնարկ

6. Տեքստից դու՛րս գրիր եզակի թվով գործածված չորս բառ:
Եղնիկ, նվեր, անտառ, պատշգամբ։

7. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե այն ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.
ա/որսորդ – գոյական
բ/եղնիկ – գոյական
գ/առաջին –ածական
դ/ազատ –ածական

8. Տեքստից դու՛րս գրիր մեկական հարցական և բացականչական նախադասություն:
Արդյոք, գիտե՞ր, որ այդ խուլ շառաչը անուշ-անուշ օրորել է իրեն առաջին անգամ, և ո՞վ գիտե, գուցե, երազներ է բերել իրեն, սիրուն երազներ։

Նայում էր նա այնպե՜ս անթարթ և այնպե՜ս ինքնամոռաց, որ երբ պատահում էր բարձրանում էի պատշգամբը, ինձ բավական միջոց չէր նկատում և եր□ հանկարծ ուշքի էր գալիս, նետի պես ծլկվում էր մոտիցս։

9. Գրի՛ր մեկ պարզ ընդարձակ նախադասություն, որի մեջ ստորակետ լինի:
Ես շատ էի հարգում նրան, խնդրեմ չծիծաղես վրաս, այո՛, այնքան, որ երբ նա բարձրանում էր պատշ□ամբը, հեռացնում էի երեխաներիս, և թողնում էինք նրան մենակ իր ապրումների հետ։

10. Ինչպիսի՞ն էր եղնիկը: Նկարագրի՛ր  եղնիկին ̀ օգտագործելով տեքստի բառերը:
Եղնիկը մտերիմ և խեղճ էր։

11. Ի՞նչն էր զարմացնում հեղինակին.

ա/ Եղնիկը շատ գեղեցիկ էր ̀  խորունկ, սև ու ջինջ աչքերով:

բ/Մտերմացել էր երեխաների հետ, նրանց հետ ճաշում էր, նրանց հետ քնում:
գ/Եղնիկը հանկարծակի մի ոստյունով ցատկեց լուսամուտի գոգը՝ աչքերը սուզելով շառաչյուն խավարի մեջ:

դ/ Եղնիկը թեև ընտելացել էր ընտանիքին ու տանը,բայց մեկ-մեկ թաքուն բարձրանում էր պաշգամբ և լռիկ նայում անտառներով փաթաթված սարերին:

12. Ինչի՞ն կարող էր կարոտել եղնիկը:

Եղնիկը կարոտում էր անտառը։

13. Ինչո՞ւ է հեղինակը հարգում եղնիկին:

Հեղինակը գիտեր, որ եղնիկը նույնպես ունի մտածող և գայուն հոգի։

1ո4. Նկարագրի՛ր անտառը հողմի ժամանակ:
Անտառում կաղնիներն ու ընկուզիները ճակատում էին հոմի դեմ՝ աղմկում և գոռում։

15. Տեքսից դու՛րս գրիր այն նախադասությունը, որը քեզ  հուզեց:

Եղնիկը հանկարծակի մի ոստումով ցատկեց լուսամուտի գոգը` աչքերը սուզելով շառաչուն խավարի մեջ: Ես իսկույն վրա վազեցի բռնելու նրան, սակայն նա մի ակնթար□ի մեջ թռավ լուսամուտից պարտեզը և ծածկվեց խավարների մեջ։

 Հայրի՛կ, ինչու՞ մեր Բողարը
Միշտ հաչում է լուսնի վրան.
Մի՞թե պայծառ լուսնյակը
Մեկ վնա՞ս է տալիս նրան:
_ Ո՛չ, որդյակ իմ, ոչ թե վնաս
Այլ լույս, միայն լույս է տալիս,
Իսկ շանն՝ իբրև գայլի ցեղի,
Լույսը գիշերը դուր չի գալիս:

Բայց լուսինը խոմ չգիտե՞,
Որ իր վրան հաչողներ կան, —
Նա լուռ ու մունջ՝ բակ բոլորած՝
Շարունակում է իր ճամփան:
Մենք էլ, որդյա՛կ, լուսնի նման
Պետք է լույս տանք մութ աշխարհին,
Եվ համարենք, թե չենք լսում
Մեզ վրա զուր հաչողներին:

Առաջադրանքներ՝

• Բանաստեղծությունից դուրս գրեք 13 գոյական, առանձնացրեք դրանց արմատները, հնարավորության դեպքում դրանցով նոր բառեր կազմեք:
  
  Հայրիկ-հայր-իկ, Բողարը-Բո-ղար, լուսնի-լու-սին, վնաս-վ-նաս, որդյակ-որդ-յա-կի, շանն-շանն, լույս-լույս, գայլի-գայ-լի, գիշերը-գի-շե-րը, հաչողներ-հա-չող-ներ, բակ-բակ, ճամփան-ճամ-փան, աշխարհին-աշ-խար-հին։
• Դուրս գրեք ուրիշի խոսքի երկու օրինակ և հերթով գրեք, թե ով ում  հետ է խոսում:
  
  Որդիդին խոսսում է հայրիկի հետ-Հայրի՛կ, ինչու՞ մեր Բողարը միշտ հաչում է լուսնի վրան. Մի՞թե պայծառ լուսնյակը մեկ վնա՞ս է տալիս նրան:
  
  Հայրիկը խոսում է որդու հետ-Ո՛չ, որդյակ իմ, ոչ թե վնաս այլ լույս, միայն լույս է տալիս, իսկ շանն՝ իբրև գայլի ցեղի, լույսը գիշերը դուր չի գալիս: Բայց լուսինը խոմ չգիտե՞, որ իր վրան հաչողներ կան, մենք էլ, որդյա՛կ, լուսնի նման պետք է լույս տանք մութ աշխարհին, և համարենք, թե չենք լսում մեզ վրա զուր հաչողներին:

• Ուրիշ ի՞նչ կենդանիներ գիտեք, որ լուսնյակի հետ առնչություն ունեն: Գրեք դրանց  մասին: Գայլ, շուն, չղչիկ։
• Ձեր կարծիքով շան հաչոցն անհանգստացնո՞ւմ է լուսնյակին, պատասխանը հիմնավորեք: Ոչ
• Ըստ ձեզ կարևո՞ր են բանաստեղծության վերջին չորս տողերը, բացատրեք դրանք: Այո

Հայրի՛կ, ինչու՞ մեր Բողարը
Միշտ հաչում է լուսնի վրան.
Մի՞թե պայծառ լուսնյակը
Մեկ վնա՞ս է տալիս նրան:
_ Ո՛չ, որդյակ իմ, ոչ թե վնաս
Այլ լույս, միայն լույս է տալիս,
Իսկ շանն՝ իբրև գայլի ցեղի,
Լույսը գիշերը դուր չի գալիս:

Բայց լուսինը խոմ չգիտե՞,
Որ իր վրան հաչողներ կան, —
Նա լուռ ու մունջ՝ բակ բոլորած՝
Շարունակում է իր ճամփան:
Մենք էլ, որդյա՛կ, լուսնի նման
Պետք է լույս տանք մութ աշխարհին,
Եվ համարենք, թե չենք լսում
Մեզ վրա զուր հաչողներին:

Առաջադրանքներ՝

• Բանաստեղծությունից դուրս գրեք 13 գոյական, առանձնացրեք դրանց արմատները, հնարավորության դեպքում դրանցով նոր բառեր կազմեք:
  
  Հայրիկ-հայր-իկ, Բողարը-Բո-ղար, լուսնի-լու-սին, վնաս-վ-նաս, որդյակ-որդ-յա-կի, շանն-շանն, լույս-լույս, գայլի-գայ-լի, գիշերը-գի-շե-րը, հաչողներ-հա-չող-ներ, բակ-բակ, ճամփան-ճամ-փան, աշխարհին-աշ-խար-հին։
• Դուրս գրեք ուրիշի խոսքի երկու օրինակ և հերթով գրեք, թե ով ում  հետ է խոսում:
  
  Որդիդին խոսսում է հայրիկի հետ-Հայրի՛կ, ինչու՞ մեր Բողարը միշտ հաչում է լուսնի վրան. Մի՞թե պայծառ լուսնյակը մեկ վնա՞ս է տալիս նրան:
  
  Հայրիկը խոսում է որդու հետ-Ո՛չ, որդյակ իմ, ոչ թե վնաս այլ լույս, միայն լույս է տալիս, իսկ շանն՝ իբրև գայլի ցեղի, լույսը գիշերը դուր չի գալիս: Բայց լուսինը խոմ չգիտե՞, որ իր վրան հաչողներ կան, մենք էլ, որդյա՛կ, լուսնի նման պետք է լույս տանք մութ աշխարհին, և համարենք, թե չենք լսում մեզ վրա զուր հաչողներին:

• Ուրիշ ի՞նչ կենդանիներ գիտեք, որ լուսնյակի հետ առնչություն ունեն: Գրեք դրանց  մասին: Գայլ, շուն, չղչիկ։
• Ձեր կարծիքով շան հաչոցն անհանգստացնո՞ւմ է լուսնյակին, պատասխանը հիմնավորեք: Ոչ
• Ըստ ձեզ կարևո՞ր են բանաստեղծության վերջին չորս տողերը, բացատրեք դրանք: Այո

Վագր (Լատիներեն՝ Panthera tigris), կատվազգի գիշատիչ։ Հանդիսանում է ցամաքային խոշորագույն գիշատիչներից մեկը՝ իր չափերով զիջելով միայն սպիտակ և գորշ արջերին։ Բայց Չափահաս Արու Սիբիրյան Վագրը Թաթի մի հարվածով (մի չափալախով) կարող է անգամ ձի սպանել ։ Վագրերը կարող են մինչև 4 մետրից մինչև 5 մետր բարձրությամբ ցատկեր կատարել, կենդանիները հազվադեպ են կարող փրկվել վագրի ճանկերից և ճիրաններից կամ մագիլներից Գոյություն ունի վագրերի 9 ենթատեսակ կամ ցեղատեսակ, որոնցից 3-ը վերացել են դեռևս 20-րդ դար 1940―թվականից 1960―1970 թվականներ, երկրորդ կեսի ժամանակաշրջանում։ Այս ենթատեսակներից ամենատարածվածը Բենգալյան վագրերն են, որոնք կազմում են ընդհանուրի 80%-ը։ Վագրը բազմանում է 2–3 տարին մեկ, ունենում 2–5 ձագ։ Ապրում է 20 և ավելի տարի։ Վագրը եղել է մարզական որսորդության և արդյունագործության (արժեքավոր է մորթին) օբյեկտ։ Այժմ նրանց թիվը խիստ կրճատվել է։ Գրանցված են Բնության պահպանության միջազգային միության Կարմիր գրքում։ Վագրերը հեշտությամբ են ընտելանում անազատ պայմաններին։

952. Համեմատի՛ր

3 3
ա) ____ > ____
4 5
4 4
____ < ____
7 5
6 6
բ) ____ < ____
17 15
9 9
____ < ____
29 28
7 7
գ) ____ < ____
123 103
25 25
____ = ____
142 142
17 17
դ) ____ = ____
18 18
14 14
____ < ____
19 16

953. Դասավորի՛ր կոտորակները.

բ) Նվազման կարգով։
7 7 7 7 7 7
____, ____, ____, ____, ____, ____։
8 9 15 24 31 35

954. Համեմատի՛ր։

2 2
գ) ____ լ > ____ լ
5 10
4 4
դ) ____ ժ < ____
30 15

955. Լրացրո՛ւ աղյուսակը։

956. Ի՞նչ սխալներ կան խնդիրների տվյալների մեջ։

ա) Հայկն իր ունեցած դրամի 4/5 մասն օգտոգործեց ձմերուկ գնելու, 3/5 մասը՝ սեխ գնելու համար։ Այդ գնումներից հետո որքա՞ն դրամ մնաց հայկի մոտ, եթե նա ուներ 1000 դրամ։

Լուծում
1000։5.4=800
1000։5.3=600
800+600=1400
1000<1400

բ) Աննան իր ունեցած գումարի 4/7 մասն օգտագործեց ժապավեն գրելու համար, իսկ 5/7 մասը՝ ուլունքներ գնելու համար։ Որքա՞ն դրամ մնաց Աննայի մոտ այդ գնումներից հետո, եթե նա ուներ 1400 դրամ։

Լուծում
1400։7.4=800
1400։7.5=1000
1000+800=1800
1400<1800

957. Արան իր ունեցած դրամի 3/5 մասը ծախսեց գրքեր գնելու համար, իսկ 1/5 մասը՝ տետր գնելու համար։ Որքա՞ն դրամ մնաց Արայի մոտ այդ գնումներից հետո, եթե նա ուներ 1000 դրամ։

Լուծում
1000։5.3=600
1000։5.1=200
600+200=800
1000-800=200
Պատ՝. 200 դրամ

958. Վարորդը ձմերուկի 3/5 մասը դատարկեց առաջին խանութում, իսկ մնացած 2500 կգ-ը՝ երկրորդ խանութում։ Վարորդը որքա՞ն ձմերուկ դատարկեց առաջին խանութում։

Լուծում
2500։2=1250
1250.3=4750

Պատ՝. 4750