Վարազդատ Մահամ

Հարակատար դերբայով կազմված ժամանակային ձևեր 

Հարակատար դերբայ + օժանդակ բայ : Հատուկ են միայն սահմանափակ թվով բայերի: 

Հարակատար ներկան ցույց է տալիս առարկայի դրությունը և վիճակը ներկայում՝

Քնած են, կարծես անսահման խաղաղություն է:

Հարակատար անցյալը ցույց է տալիս առարկայի դրությունը, վիճակը անցյալում ՝ խոսելու պահից առաջ: 

Կանգնած էր սեղանի մոտ և ինչ-որ բան էր մտորում: 

1. Փակագծերում եղած բայերը գործածիր հարակատար անցյալի համապատասխան թվով ու դեմքով: 

Դղյակի ուրիշ շատ սենյակների նման քարաշեն էր և այս առանձնարանը՝ միայն այն զանազանությամբ , որ սա կերտված էրգույնզգույն ընտիր քարերից: Պատերից յուրաքանչյուրը բաժանված էր չորս կամարամասի, որոնք հաստատված էինգոտեզարդ պատվանդանների վրա: Պատերի հարթ ու ողորկ մասերը շինված էին սպիտակ, սյուներն ու կամարները ՝ դեղնագույն քարից: 

Նախադասություն — կարևոր բնութագրիչներ.

• միտքը կամ բովանդակությունը, 
• ստորոգյալը / ստորոգումը
• հնչերանգը:

Գտնել նախադասության ստորոգյալը: 

Առաջին աքլորականչի հետ արթնանում էրպապս: 

Նախադասության անդամ կարող են դառնալ նյութական իմաստ արտահայտող խոսքի մասերը, թվել՝ դերանուն, բայ, մակբայ, ածական, գոյական, թվական:

 

Տրվածները համեմատել և գրել տարբերությունը՝ աշնան անձրև, Աշնանն անձրևում է:

Առաջինը բառակապակցություն է, իսկ երկրորդը նախադասություն։

Տրված են բառակապակացություններ, բնութագրի՛ր ըստ գերադաս անդամի խոսքիմասային պատականելության.

ա. աղի արցունք, համով կերակուր, փայտից գդալ-գոյական են։ 

բ. հերոսի պես հաղթական, գործից անկախ, մաթեմատիկայից ուժեղ-ածականներ են։ 

գ. մարտի ութ, առնվազն տասը-թվական են։ 

դ. մեզնից ով, երեխաներից յուրաքանչյուրը- դերանուն են։ 

ե. խղճին ծանրացած, տանը պահվող-դերբայներ են։ 

զ. սպասվածից շուտ , ժամեր շարունակ- մակբայ են։ 

 

Կայուն բառակապակացություններ են դարձվածքներն ու շրջասույթները.

բացատրել.

Սկյուտարի սոխակ-Պետրոս Դուրյան

ուղտի ականջում քնել-աշխարհից անտեղյակ

սիզիփոսյան աշխատանք- անօգուտ աշխատանք

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

 Դուրս բեր բայերը, որոշիր տեսակը, դեմքը, թիվը, եղանակը, սեռը:

Սկսել էր փչել թարմ, գրեթե ցուրտ քամին: 

Սկսել էր=Դիմավոր, երրորդ, եզակի, սահմանական, վաղակատար անցյալ, ներգործական ։

Փչել=անդեմ, անորոշ

Արևը հաճախ ծածկվում էր վազող ամպերի մութ կտորներով:

Ծածկվում էր=դիմավոր, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական, կրավորական։

Վազող=անդեմ, ենթակայական 

Առջևս՝ ցածում, փռված էր գյուղը՝ իր կարմիր կղմինդրե տանիքներով, սիրուն ծառաստանների մեջ թաքնված:

Փռված էր=դիմավոր, երրորդ դեմք, եզակի, կրավորական։

Թաքնված=անդեմ, հարակատար դերբայ

Հորիզոնում հնձված արտերի հեռանկարը ծածկվել էր մոտակա թաց հողերից ելնող գոլորշիների քողաձև վարագույրով:

Հնձված=անդեմ, հարակատար դերբայ

Ծածկվել էր=դիմավոր, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական, անցյալ, կրավորական

Ելնող=անդեմ, ենթակայական 

 

2.      Վերհիշել ածականը, նախորդ առաջադրանքի տեքստից դուրս գրել ածականները, գրել տեսակը և աստիճանը:

Թարմ

Ցուրտ

Մութ

Կարմիր 

Սիրուն 

Թաց 

Քողաձև

3.      Դուրս գրի՛ր անորոշ դերբայները, որոշի՛ր դրանց հոլովը և պաշտոնը:

Նստել-ենթակա, ուղղական անկարելի էր, պետք էր միայն կանգնել-ստորոգյալ, ուղղական : Ասաց, որ մեռնելու-տարական, ցանկություն չունի, կարիք չկա անհանգստանալու-տարական:  Նրանց դուրս գնալուց-բացառական հետո սենյակն ազատվեց:

Պատուհանի մութ ապակիները սկսեցին որոշակի  երևալ-, խրճիթը սկսեց քիչ-քիչ լուսավորվել:

Հավերը շարժվեցին թառի վրա, բարձրացան ոտների վրա, թափահարեցին թևերը:

 

4.      Հոլովի՛ր հեռանալ և հեռացնել անորոշ դերբայները: