Ղազարոս Աղայան հայ պատմաբան, գրող ու հրապարակախոս էր, ով մեծ ավանդ է ներդրել հայ մշակույթի զարգացման մեջ։ Նրա մասին մի քանի հետաքրքիր փաստեր.
Կենսագրություն. Ղազարոս Աղայանը ծնվել է 1805 թվականին։ Նա ակտիվ էր 19-րդ դարի սկզբին, մասնավորապես մի խոշոր պատմական շրջանի ժամանակահատվածում, երբ հայ գրականությունն ու հասարակությունը վերածնվում էին։
Կրթություն. Նա ստացել էր կրթություն Վենետիկի հայաբառագրատոնում և այնուհետև դարձել գիտության խոշոր հեղինակություններից մեկը։ Վենետիկում գտնվելու ժամանակը թևակոխեց մի շարք կարևոր գիտական ու գրական աշխատություններ։
Գրականություն. Նա գրել է պատմական ուսումնասիրություններ ու հայագիտություն, ինչպես նաև երկեր, որոնք անդրադառնում են հայ ժողովրդի պատմությանը, մշակույթին և գիտությանը։
Հայոց պատմության ուսումնասիրություն. Ղազարոս Աղայանը հայոց պատմության կարևորագույն հեղինակներից մեկն է, ում աշխատությունները հատկապես օգտագործվում են որպես աղբյուր հայոց հին պատմության ուսումնասիրության մեջ։
Հեղինակություն. Նրա աշխատանքներից մեկն է՝ «Հայաստանի պատմություն», որն ունի մեծ նշանակություն հայկական պատմագիտության մեջ։
Նպատակն ու ազդեցությունը. Նա մեծապես նպաստել է հայ ժողովրդի ազգային ինքնագիտակցությանը և գրականության զարգացմանը, նշանավորելով նրա նոր ժամանակաշրջանի մեկնարկը։
Վարազդատ Մահամ 