Բնութագրեք Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը շատ շահավետ և ռազմավարական է, և այն մեծ ազդեցություն ունի երկրի տնտեսության, կլիմայի, բնակչության բաշխման ու միջազգային հարաբերությունների վրա։

Ահա Չինաստանի աշխարհագրական դիրքի հիմնական բնութագրերը՝

1. Մայրցամաքային դիրք
   Չինաստանը գտնվում է Ասիայի արևելքում և սահմանակից է 14 երկրներին՝ այդ թվում Ռուսաստանին, Հնդկաստանին, Մոնղոլիային, Պակիստանին, Ղազախստանին և այլոց։ Այսպիսով, այն ունի աշխարհում ամենաշատ ցամաքային սահմանակից պետությունները։
2. Ծովային սահմաններ
   Չինաստանը արևելքում և հարավ-արևելքում սահմանակից է Խաղաղ օվկիանոսին՝ հատկապես Չինաստանի Մերձափնյա ծովերին, ինչպես Ճոհահայծոցին (East China Sea), Հարավչինական ծովին և Դեղին ծովին։ Այս ծովային սահմանները կարևոր դեր են խաղում արտաքին առևտրի և ռազմավարական ազդեցության առումով։
3. Տարածքի մեծություն
   Չինաստանը ունի շուրջ 9.6 միլիոն քառակուսի կիլոմետր տարածք, ինչով աշխարհի երրորդ կամ չորրորդ ամենամեծ պետությունն է (կախված չափման մեթոդից)։ Այդ մեծ տարածքի շնորհիվ այն ունի բազմազան բնական պայմաններ՝ լեռներ, տափաստաններ, անապատներ և բերրի հովիտներ։
4. Բազմազան կլիմա և ռելիեֆ
   Արևմուտքում՝ Տիբեթի բարձրավանդակում, ռելիեֆը բարձր է և կլիման ցուրտ, մինչդեռ արևելքում՝ Յանցզի և Հուանհե գետերի հովիտներում, կլիման բարենպաստ է գյուղատնտեսության համար։ Այս տարածքներում է կենտրոնացած բնակչության մեծ մասը։
5. Տրանսպորտային և առևտրային հանգույց
   Չինաստանը գտնվում է կարևոր տնտեսական և տրանսպորտային ուղիների խաչմերուկում, մասնավորապես՝ Մետաքսի ճանապարհի ժամանակակից տարբերակի (Belt and Road Initiative) կենտրոնում։

Ի՞նչ դեր ունի Չինաստանը հվ-արմ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում

Չինաստանը կարևոր և ազդեցիկ դեր ունի ինչպես Հարավարևմտյան Ասիայում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում։ Նրա տնտեսական, քաղաքական, ռազմական և մշակութային ուժը շարունակում է աճել։ Ստորև ներկայացնում եմ Չինաստանի դերը տարբեր մակարդակներով․

Չինաստանի դերը Հարավարևմտյան Ասիայում

1. Տնտեսական համագործակցություն – Չինաստանը ակտիվորեն ներդրումներ է կատարում Հարավարևմտյան Ասիայի երկրներում, այդ թվում՝ Մերձավոր Արևելքի նավթով հարուստ պետություններում (Իրան, Սաուդյան Արաբիա, Իրաք և այլն)։
2. Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ նախաձեռնություն – Այս նախաձեռնության միջոցով Չինաստանը կապում է Ասիայի, Եվրոպայի և Աֆրիկայի երկրները՝ ենթակառուցվածքների և առևտրի զարգացման նպատակով։
3. Քաղաքական ազդեցություն – Չինաստանը փորձում է պահպանել բալանս և լավ հարաբերություններ ինչպես շիա, այնպես էլ սուննի երկրների հետ՝ միաժամանակ հակազդելով Արևմուտքի ազդեցությանը։

Չինաստանի դերը աշխարհում

1. Տնտեսական հզորություն – Չինաստանը աշխարհում երկրորդն է ՀՆԱ-ով (հետ Ռուսաստան ու ԱՄՆ-ից), և համաշխարհային արտադրության խոշոր կենտրոններից մեկն է։
2. Միջազգային քաղաքականություն – ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ է, ունի վետոյի իրավունք և ակտիվ դեր է խաղում գլոբալ քաղաքական գործընթացներում։
3. Ռազմական ուժ – Չինաստանը ունի աշխարհի ամենամեծ բանակներից մեկը և զարգացնում է առաջատար զինտեխնիկա, ներառյալ արհեստական ինտելեկտ և կիբերհարձակումներ։
4. Տեխնոլոգիական առաջընթաց – Huawei, TikTok, Alibaba և այլ ընկերություններ արդեն գլոբալ բրենդներ են, և Չինաստանը ձգտում է տեխնոլոգիական անկախության։
5. Բազմաբևեռ աշխարհում առաջնորդության հավակնություն – Չինաստանը փորձում է ձևավորել մի աշխարհակարգ, որտեղ արևմտյան ուժերը չեն ունենա մենաշնորհային դիրք։

Որո՞նք են Չինաստանի զարգացման նախադրյալները:

Չինաստանի զարգացման նախադրյալները բազմաբնույթ են և ձևավորվել են պատմական, աշխարհագրական, ժողովրդագրական և քաղաքական գործոնների համադրությամբ։ Դրանք թույլ են տվել Չինաստանին վերածվել համաշխարհային գերհզորության։ Ահա հիմնական նախադրյալները՝

1. Աշխարհագրական դիրքը

• Գտնվում է Ասիայի արևելքում՝ շահավետ դիրքում խոշոր առևտրային ուղիների մոտ։
• Ունի ծովային ելք Խաղաղ օվկիանոս՝ նպաստելով արտաքին առևտրի զարգացմանը։
• Սահմանակցում է բազմաթիվ պետությունների, ինչը հնարավորություն է տալիս զարգացնել բազմակողմ համագործակցություն։

2. Մեծ տարածք և բնական ռեսուրսներ

• Ունի հսկայական տարածք (մոտ 9.6 մլն կմ²), որը ներառում է տարբեր կլիմայական գոտիներ։
• Բազմաթիվ օգտակար հանածոներ՝ ածուխ, նավթ, գազ, հազվագյուտ մետաղներ։
• Ունի ընդարձակ հողատարածքներ գյուղատնտեսության և արդյունաբերության զարգացման համար։

3. Բազմամարդ բնակչություն

• Մոտ 1.4 միլիարդ մարդ, ինչը ապահովում է մեծ աշխատուժի շուկա։
• Բարձր ժողովրդական խտությունը կենտրոնական և արևելյան շրջաններում նպաստում է արդյունաբերության կենտրոնացմանը։

4. Պետական խիստ պլանավորում և կառավարում

• Կենտրոնացված կառավարություն, որը կիրառում է երկարաժամկետ ռազմավարական ծրագրեր։
• Տնտեսական բարեփոխումներ՝ 1978թ-ից սկսած Դեն Սյաոպինի նախաձեռնությամբ, որոնք ստեղծեցին շուկայական համակարգ՝ պահպանելով պետության վերահսկողությունը։

5. Արդյունաբերական և տեխնոլոգիական առաջընթաց

• Ճկուն և արագ զարգացող արդյունաբերություն։
• Զարգացած տեխնոլոգիական ոլորտ՝ մեծ ներդրումներով արհեստական բանականության, կիբերանվտանգության, բարձր տեխնոլոգիաների մեջ։

6. Միջազգային համագործակցություն

• Ակտիվ ներգրավվածություն համաշխարհային տնտեսական համակարգում՝ համաշխարհային առևտրի կազմակերպության անդամ է։
• Մեծ ներդրումներ արտասահմանում՝ հատկապես Ասիայում, Աֆրիկայում և Լատինական Ամերիկայում։

Որո՞նք են Չինաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:

Չինաստանի տնտեսությունը բազմաբնույթ է և շարունակում է զարգանալ արագ տեմպերով։ Այն ունի մի շարք առաջատար ճյուղեր, որոնք ապահովում են երկրի տնտեսական հզորությունը։

Ահա Չինաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը՝

---

1. Արդյունաբերություն

Չինաստանը համարվում է աշխարհի «գործարան»։ Արդյունաբերությունը տնտեսության գլխավոր շարժիչ ուժերից է։

• Մեքենաշինություն և էլեկտրոնիկա – Սմարթֆոններ, համակարգիչներ, էլեկտրատեխնիկա (օր.՝ Huawei, Xiaomi)։
• Ավտոմեքենա արտադրություն – Շատ խոշոր արտադրող է (BYD, Geely, NIO)։
• Մետալուրգիա և շինանյութեր – Արտադրում է մեծ քանակությամբ պողպատ, ալյումին, ցեմենտ։
• Քիմիական արդյունաբերություն – Բարելավված պարարտանյութեր, պլաստմասսաներ, դեղագործական նյութեր։

---

2. Բարձր տեխնոլոգիաներ և ՏՏ ոլորտ

Չինաստանը ձգտում է դառնալ գլոբալ տեխնոլոգիական առաջնորդ։

• Արհեստական բանականություն
• Ռոբոտաշինություն
• Կիբերտեխնոլոգիաներ
• Էլեկտրոնային առևտուր (Alibaba, JD.com)
• Տեղեկատվական համակարգեր և ծրագրային ապահովում

---

3. Գյուղատնտեսություն

Չինաստանը աշխարհի խոշորագույն գյուղատնտեսական արտադրողներից է։

• Հիմնական արտադրանք՝ բրինձ, ցորեն, եգիպտացորեն, թեյ, բամբակ։
• Կենդանաբուծություն՝ խոզ, հորթ, հավ։

---

4. Տրանսպորտ և լոգիստիկա

Չինաստանը մեծ ներդրումներ է անում ենթակառուցվածքների մեջ՝

• Բարձր արագության երկաթուղիներ – աշխարհի խոշորագույն ցանցն ունի։
• Ծովային նավահանգիստներ – Շանհայը աշխարհի ամենաբեռնված նավահանգիստներից է։
• «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնություն – միացնում է Ասիան, Եվրոպան և Աֆրիկան։

---

5. Զբոսաշրջություն և ծառայություններ

• Ներքին զբոսաշրջությունը խիստ զարգացած է։
• Մեծ քաղաքներում զարգացած են ֆինանսական և բիզնես ծառայությունները (Շանհայ, Պեկին)։

Կոռուպցիան (լատիներեն corruptio՝ “փչացում”) նշանակում է իշխանության կամ վստահված պաշտոնական լիազորությունների չարաշահում՝ անձնական շահերի համար։ Սովորաբար կոռուպցիան ընդգրկում է կաշառք ստանալը կամ տալը, ազդեցության գործարկումը, պաշտոնական դիրքի օգտագործումը ընկերների կամ ընտանիքի օգտին և այլն։

Կոռուպցիան կարող է լինել տարբեր ձևերով՝

• Քաղաքական կոռուպցիա՝ երբ քաղաքական գործիչներն ու պաշտոնյաները օգտագործում են իրենց դիրքը՝ անձնական կամ կուսակցական շահերի համար։
• Վարչական կոռուպցիա՝ երբ պետական ծառայողներն իրենց լիազորություններն օգտագործում են՝ կաշառք վերցնելու, արտոնություններ տրամադրելու համար։
• Դատական կոռուպցիա՝ երբ դատավորները կամ իրավապահ մարմինները որոշումներ են կայացնում ոչ թե արդարության հիման վրա, այլ վճարումների, ազդեցությունների կամ շահերի։

Կոռուպցիան խոչընդոտում է երկրի զարգացումը, նվազեցնում է վստահությունը պետության ու օրենքի նկատմամբ և խարխլում է ժողովրդավարական հիմքերը։

Ցանկանու՞մ ես քննարկել կոնկրետ օրինակներ կամ Հայաստանում կոռուպցիայի դեմ պայքարի մեխանիզմները։

Когда Тесей пришел в Афины, вся Аттика была погружена в глубокую печаль. Уже в третий раз прибывали послы с Крита от могущественного царя Миноса за данью. Тяжела и позорна была эта дань. Афиняне должны были каждые девять лет посылать на Крит семь юношей и семь девушек. Там их запирали в громадном дворце Лабиринте, и их пожирало ужасное чудовище Минотавр, с туловищем человека и головой быка. Минос наложил эту дань на афинян за то, что они убили его сына Андрогея.

Երբ Թեսևսը եկավ Աթենք, ամբողջ Ատտիկան խոր վշտի մեջ ընկավ: Երրորդ անգամ Կրետեից դեսպաններ ժամանեցին հզոր Մինոս թագավորից՝ հարգանքի տուրք մատուցելու։ Այս տուրքը ծանր էր ու ամոթալի։ Աթենացիներից պահանջվում էր յուրաքանչյուր ինը տարին մեկ յոթ երիտասարդ և յոթ երիտասարդ աղջիկ ուղարկել Կրետե։ Այնտեղ նրանց փակեցին հսկայական պալատում՝ Լաբիրինթոսում, և նրանց կուլ տվեց սարսափելի հրեշը՝ Մինոտավրը, մարդու մարմնով և ցլի գլխով։ Մինոս այս տուրքը պարտադրեց աթենացիներին, քանի որ նրանք սպանեցին նրա որդի Անդրոգեոսին։

1)Հավասարասրուն եռանկյան սրունքը 17 սմ է, իսկ հիմքը՝ 16 սմ: Գտեք հիմքին տարված բարձրությունը:

Պատասխան՝ բարձրությունը 15 սմ է։

2)ա)Գտեք`հավասարակողմ եռանկյան բարձրությունը, եթե նրա կողմը 6 սմ է, 

Պատասխան՝ բարձրությունը 

33≈5.233≈5.2 սմ է։

բ) հավասարակողմ եռանկյան կողմը, եթե նրա բարձրությունը 4 սմ է:

Պատասխան՝ եռանկյան կողմը 833≈4.62383≈4.62 սմ է։

3)Քառակուսու անկյունագիծը 20 սմ է: Գտեք նրա կողմը։

Պատասխան՝ քառակուսու կողմը 102≈14.1410

4)Գտեք հավասարասրուն եռանկյան սրունքը և մակերեսը, եթե` ա) հիմքը 12 սմ է, իսկ հիմքին տարված բարձրությունը՝ 8 սմ, բ) հիմքը 18 սմ է, իսկ նրա հանդիպակաց անկյունը՝ 120°:

Պատասխան՝
Սրունքը՝ 63≈10.3963≈10.39 սմ,
Մակերեսը՝ 273≈46.76273≈46.76 սմ²

5)Ուղղանկյուն եռանկյան էջերն են a-ն և b-ն: Գտեք ներքնաձիգին տարված բարձրությունը, եթե`

ա) a = 5 b = 12 

բ) a = 12 b = 16 :

Պատասխան՝ h=9.6h

6)Գտեք շեղանկյան կողմը և մակերեսը, եթե նրա անկյունագծերը 10 սմ և 24 սմ են:

372

պատասխան՝

Եթե մակերեսը 72 սմ² է, ապա

• Շեղանկյան կողմը՝ մոտավորապես 10.95 սմ,
• Մակերեսը՝ 72 սմ²։