Լույսը դեռ չէր բացվել, երբ Սիմոնը ճրագը ձեռքին մտավ գոմը, Ցոլակին համետեց ու դուրս քաշեց։ Հարևան բակերում ճրագներ էին շարվում, ճռնչում էին դռները, ինչ-որ ձայներ էին գալիս։
Սիմոնը լսեց իր հարևանի՝ Սաքու տղայի ձայնը։ Նա բարկացած կանչում էր հարսի վրա, թե ինչու ձիու չվանը լույսով չի գտել։
Դռանը կանգնել էին Շարմաղ բիբին, կինը և նրա փեշից բռնած քնաթաթախ Շողերը, որ անսել էր մոր խոսքը և լացով հագել շորերը, որպեսզի տեսնի, թե ինչպես են ճանապարհ գցում Ցոլակին։
Տխուր ժամ էր, երբ Սիմոնը դռնից հանեց ձին։ Կարծես ներսը նա զարդարել էր մի դագաղ, իսկ դուրսը սպասում էին այդ ծանր վայրկյանին, որ աղի արտասվեն։
Ցոլակը գոմից երբ դուրս եկավ, վրնջաց և ականջները խլշեց։ Շարմաղ բիբին ձեռքը կրծքին խփեց և աղիողորմ ասաց.
— Ջա՜ն,— ու սրբեց արցունքը։
Շողերը մոտ վազեց, երեկվա խոտի փշրանքից մի բուռ մոտեցրեց ձիուն։ Ցոլակի տաք ռունգներից մի ջերմ շունչ շոյեց աղջկա սառած ձեռքերը։
Սիմոնն ամրացնում էր ճանապարհի պաշարը, կապում հարդով լի պարկը և միաժամանակ տնեցիներին պատվիրում, որ ցերեկն այծերը հեռու չքշեն, որ եթե արև լիսի՝ հնձած խոտի կիտուկները շրջեն և եթե ջրի հերթն իրենց տան, լոբու մարգերն անպատճառ ջրեն։ Հենց այդ խոսքին Սաքու տղան կանչեց.
— Սիմոն, բա չպրծա՞ր…
— Եկա՛, եկա՛…
Եվ Ցոլակի սանձը քաշեց։ Տանեցիները դանդաղաքայլ հետևեցին մինչև հարևանի դուռը, ասես հուղարկավոր էին մի թանկագին դագաղի, որին ուղի էին գցում մահվան անվերադարձ ճանապարհով։
Շարմաղ բիբին անընդհատ լալիս էր, լաց էր լինում և Շողերը, լալիս էր նրա մայրը։ Փողոցին չհասած, մայրը լսեց Երեմի ձայնը.
— Ապի՜, ապի՛…
Դռան շեմքին կանգնել էր մերկ երեխան ու բարձր-բարձր հեկեկում էր և կանչում հորը։ Բայց ուշ էր։ Սիմոնը Սաքու տղայի հետ արդեն իջնում էր ձորակը, որպեսզի միանա ուրիշ ձիավորների։
Մայրը վերադարձավ, գրկեց տղային ու տուն մտավ։ Շարմաղ բիբին ու Շողերը կանգնեցին այնքան, մինչև ձիավորները դարիվերը բարձրացան և պահվեցին բլուրի հետևը։
Արևը նոր-նոր շողերով ոսկի էր թափում բարձր սարի կատարին, երբ վերջին ձիավորը երևաց դարիվերի գլխին և անհետացավ, ինչպես սև ուրու:
Դուրս բեր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:
Ճրագ – Փոքրիկ լամպ կամ մոմ, որն օգտագործվում է լույս տալու համար։
Համետել – Սանձել, կապել ձիուն (համետ = սանձ, լար՝ կենդանին կապելու համար)։
Ճռնչալ – Կտրուկ և տհաճ ձայն արձակել, երբ ինչ-որ բան՝ հատկապես դուռ կամ փայտ, շարժվում է։
Քնաթաթախ – Կիսաքուն, դեռ լիովին չարթնացած վիճակ։
Վրնջալ – Ձիու արձակած բամբ ձայն (ձիու ձայն հանելը)։
Խլշել– Ականջները կտրուկ և զգույշ շարժել (հաճախ՝ ձիու կամ այլ կենդանու մասին)։
Աղիողորմ – Խիստ տխուր, լացակումած, ողբալի։
Ռունգ – Քթի անցքերն (հատկապես կենդանիների մոտ օգտագործվում է)։
Պաշար – Ճանապարհի կամ տան համար պատրաստած ու անհրաժեշտ իրեր, սնունդ և այլն։
Կիտուկ – Խոտի կամ ցորենի մեծ կույտ, կույտի տեսքով հավաքած խոտ։
Դարիվեր – Լեռան կամ բլրի թեք մաս, վերելք։
Ուրու– Այստեղ՝ մառախլապատ կամ ստվերային ուրվագիծ, սև կերպարանք (կարելի է թարգմանել որպես մութ ուրվական կամ սև ձև)։
Ինչպես ես հասկանում քարի նման հոգսը ծանրացել էր նրա սրտին և ծայրը ծայրին հասցնել արտահայտությունները :
Քարի նման հոգսը ծանրացել էր նրա սրտին»՝ այս արտահայտությունը նշանակում է, որ անձը զգում է մեծ ու անհաղթահարելի ծանրություն, որ ուղեկցում է նրան՝ լինելով հոգեբանորեն ծանր ու տհաճ: Կտակը համեմատում է հոգսը կամ մտահոգությունները քարից ստացված ծանրության հետ, քանի որ քարն իր բնույթով ծանր է և չի շարժվում, ինչը խորհրդանշում է, որ այս հոգսը չի կարելի հեռացնել կամ հեշտությամբ անցկացնել։
Ծայրը ծայրին հասցնել արտահայտությունը նշանակում է որևէ գործը կամ իրավիճակը հասցնել իր բնական ավարտին կամ ծայրակետին՝ հաճախ նշանակում է անել ամեն ինչ, երբ արդեն վերջին սահմանում ես, կամ ամեն բան հասցնում է բացահայտման կամ լուրջ հետևանքների։ Դա արտահայտում է իրավիճակի առավելագույն լարվածությունը կամ ծայրագույն աստիճանը։
Այն, ինչ միասին տալիս են այս երկու արտահայտությունները, նկարագրում է անձի հոգեբանական ծանրաբեռնվածության ու լարվածության բարձրագույն աստիճանը։
Վարազդատ Մահամ 