Դուք չեք կարող այլ բան լինել: Դուք պիտի լինեք հենց այնպիսին, ինչպիսին կաք: Գոյին դուք հենց այդպիսին եք պետք:

Մի անգամ արքան մտնում է այգի և տեսնում տհաճ հոտ արձակող և մեռնող ծառեր, ծաղիկներ, թփեր: Կաղնին ասում է, որ մեռնում է այն ցավից, որ չի կարող այնքան սլացիկ լինել, ինչքան սոճին: Սոճին ասում է, որ իր մահվան պատճառն այն է, որ ինքը չի տալիս այնպիսի բերք, ինչ տալիս է խաղողի որթը: Իսկ խաղողի որթը մեռնում էր այն վշտից, որ չի ծաղկում վարդենու պես: Շուտով արքան գտնում է մի բույս, որը ուրախություն էր պարգևում իր ծաղիկներով և թարմությամբ: Հարցուփորձից հետո, արքան ստանում է բույսի հետևյալ պատասխանը.
— Ես այս ամենը ինքնին շնորհ եմ համարում: Չէ՞ որ երբ դու ինձ տնկեցիր, դու ուզում էիր, որ ես ուրախություն պարգևեմ քեզ: Եթե դու կաղնի, խաղող կամ վարդ ուզեիր, դու հենց դրանցից էլ կտնկեիր: Այդ պատճառով էլ ես մտածում եմ, որ ես չեմ կարող լինել այլ բան, բացի նրանից, ինչ որ եմ: Եվ ես աշխատում եմ զարգացնել իմ ունեցած լավագույն որակները:

Դու այստեղ ես, որովհետև Գոյը հենց քո կարիքն ուներ, կարիքն ուներ հենց նրա, ինչպիսին դու ես: Հակառակ դեպքում՝ մեկ ուրիշը կլիներ այստեղ: Դու մարմնավորում ես ինչ-որ յուրահատուկ, էական, ինչ-որ շատ կարևոր բան: Քո ինչի՞ն է պետք Բուդդա լինել: Եթե Աստված մի ուրիշ Բուդդայի կարիք ունենար, նա կստեղծեր այնքան Բուդդա, որքան ցանկանար:Բայց նա մեկ Բուդդա է ստեղծել: Եվ դա բավական է: Մինչև հիմա նա չի ստեղծել այլ Բուդդա կամ Քրիստոս: Դրա փոխարեն նա ստեղծել է Քեզ: Հիմա հասկացա՞ր, թե Տիեզերքն ինչպիսի ուշադրության է արժանացրել հատկապես քեզ:
Դու ես Ընտրյալը, ոչ թե Բուդդան, Քրիստոսը կամ Կրիշնան:Նրանք իրենց գործն արեցին: Նրանք իրենց ներդրումն ունեցան Գոյի մեջ: Հիմա Դու այստեղ ես, որպեսզի բերես քո ավանդը: Նայիր ինքդ քեզ: Դու կարող ես լինել միայն այն, ինչ որ ես… հնարավոր չէ, որ դու ուրիշ մեկը դառնաս: Դու կարող ես կամ ուրախանալ և ծաղկել, կամ թոշնել՝ չընդունելով քեզ այնպիսին, ինչպիսին կաս:

Առաջադրանքներ

1․ Ո՞ր մտքերն են համապատասխանում առակին: Հիմնավորե’ք:

Չպետք է ավելիին ձգտել, պետք է բավարարվել ունեցածով:

Պետք է զարգացնել քո լավագույն որակները:

Մի’ ձգտիր նմանվել ուրիշներին:

Քեզ Աստված ստեղծել է այնպիսին, ինչպիսին ցանկացել է, որ դու լինես:

Ընդունի’ր քեզ այնպիսին, ինչպիսին կաս:

Դու փորձիր Քրիստոս, Բուդդա կամ Կրիշնա դառնալ:

Առակի իմաստն այն էր, որ ամեն մի մարդ այնպիսին է ինչպիսին պիտի լինի: Ամեն մարդ պետք է ընդունի իրեն և երջանիկ լինի դրանով: Ինչպիսին էլ դու լինես դու մեծ դեր ունես գոյության մեջ:

2․ Համաձա՞յն եք հետևյալ մտքի հետ: Պատասխանը հիմնավորե’ք.
«Դու ես Ընտրյալը, ոչ թե Բուդդան, Քրիստոսը կամ Կրիշնան…»:

Ես համաձայն եմ այս մտքի հետ, քանի որ քո կյանքում դու ես ընտրյալը: Քո կյանքում դու ես որոշում լինել երջանիկ թե ոչ և ինչ արարքներ անել:

Բնությունը միշտ եղել է հայ գրականության կարևոր թեմաներից մեկը։ Բնության նկարագրությունը կարող է նաև արտացոլել հեղինակի մտքերը, զգացմունքները: Այդ ամենը շատ լավ է երևում Համո Սահյանի ստեղծագործություններում: Նա ցույց է տալիս, թե ինչպես բնությունը կարող է դառնալ մարդու զգացմունքների արտացոլում ու հոգու պատկեր: Ոչ բոլոր հեղինակներն են, որոնք այսպես տպավորիչ են նկարագում բնությունը որպես զգացմունքներ:

Համո Սահյանի ստեղծագործությունների մեծամասնության մեջ կան զգացմունքների համեմատություններ բնության հետ: Օրինակ՝ ,,Ինձ ասում են՝ թե խելոք մնա,, ստեղծագործության մեջ Սահյանը իր մտորումների և վրդովմունքի հետ համադրում է օվկիանոսի խառնաշփոթը, ցորենի ու բողբոջի ցնորքի հետ: Բացի համադրելուց նրա նկարագրած բնությունը կենդանի է թվում: ,,Անտառում,, ստեղծագործության մեջ անտառը նկարագրված է շատ նրբորեն, այն մեռյալ և անկենդան չէ, ինչպես երբեմն լինում է մի բանը արագ նկարագրելուց: Զգացվում են անտառի բնակիչների մտքերը, հոգսերը, բնավորությունը, տրամադրությունը: Սահյանի համար բնությունը ոչ միայն տեսարան է, այլ նաև ձև, որով նա ցույց է տալիս մարդու զգացմունքներն ու ներքին կյանքը։ Անգամ փոքրիկ բառակապակցությունները կարող են արտահայտել մեծ հույզեր՝ երջանկություն, մտորում կամ տխրություն։ Երբեմն դրանք խորհրդանշում են ինչ-որ մի բան, ստեղծում են գեղեցիկ մթնոլորտ և ցույց է տալիս, թե ինչքան են նման մարդիկ և բնության երևույթները:

Այսպիսով Համո Սահյանի բանաստեղծություններում բնությունը խաղում է կարևոր դեր և տալիս հնարավորություն հասկանալու մարդու զգացմունքներն ու նրա ներքին աշխարհը, թափանցել այդ ստեղծագործության մեջ և զգալ այն այնպես, ինչպես հեղինակն էր զգում գրելիս,այն նաև ստեղծում է խորհրդանշական իմաստ, գեղեցիկ մթնոլորտ և լրացնում պոեզիան:

1)Գտե՛ք արտահայտության նշանապահպանման միջակայքերն ու այդ միջակայքերում արտահայտության նշանը.

Ա (-;-5)-

(-5;2)+

(2;+) +

Բ (-;1)

(1;2.5)

(2.5;+)

Գ (-;√7) +

(√7;√8) +

(√8;+)+

Դ (-;-2) –

(-2;√2) +

(√2;+) +

Ե (-;1)+

(1;4) –

(4;+) +

զ (-;-14348907) +

(-14348907;1024) –

(1024;+) +

2)Գտե՛ք արտահայտության նշանապահպանման միջակայքերն ու այդ միջակայքերում արտահայտության նշանը․

աx=2

x=5

x=12

(-;2) –

(2;5) +

(5;12) –

(12;+) +

բ x=1

x=3125

(-;1) +

(1;3125) –

(3125;+) +

գ (-;-10) –

(-10;11) +

(11;100) –

դ(-;-1) –

(-1;2.8) +

(2.8;4) –

(4;+) +

ե (-;-5) –

(-5;-1) +

(-1;9) –

(9;+) +

զ (-;-32) –

(-32;1) +

(1;64) –

(64;+) +

է (-;-2.2) –

(-2.2;6) +

(6;12094627905536) –

(12094627905536;+)+

ը (-;-8) –

(-8;14348907) +

(14348907;244140625) –

(244140625;+) +

թ (-;2,8) –

(2,8;9) +

(9;21,9) –

(21,9;+) +

1)Գտեք ABCD զուգահեռագծի D գագաթի կոորդինատները, եթե A(0, 0) B(5, 0) C(12,- 3):

12-5

(7;-3)

2)Գտեք A և B կետերի հեռավորությունը, եթե`

ա) A(2, 7), B(-2, 7),

dAB=√(-2-2)²+(7-7)² =√16=4

բ) A(-5, 1), B(-5, -7),

dAB=√(-5+5)²+(-7-1)²=√64=8

գ) A(-3, 0), B(0, 4),

dAB=√(0+3)²+(4-0)²=√25=5

դ) Α(0, 3), B(-4, 0):

dAB=(-4-0)²+(0-3)²=√25=5

3)Գտեք MNP եռանկյան պարագիծը, եթե M(4, 0), N(12, -2), P(5, -9):

dMN=√(12-4)²+(-2-0)²=√68

dMP=√(5-4)²+(-9-0)²=√82

dNP=√(5-12)²+(-9+2)²=√98

P=√68+√82+√98

4)Տրված են A(-2;1), B(1; 5), C(7;5), D(4;1) կետերը: Գտեք ABCD քառանկյան անկյունագծերը և պարագիծը:

AB=√(1+2)²+(5-1)²=√25=5

BC=√(7-1)²+(5-5)²=√36=6

DA=√(-2-4)²+(1-1)²=√36=6

CD=√(4-7)²+(1-5)²=√25=5

P=5+5+6+6=22

BD=√(4-1)²+(1-5)²=√25=5

AC=√(7+2)²+(5-1)²=√97

5)Ապացուցեք, որ A(1; 7), B(-1; — 1), C(-4; 2) գագաթներով ABC եռանկյունը ուղղանկյուն եռանկյուն է: Գտե՛ք այդ եռանկյան ներք– նաձիգին տարված միջնագիծը:

AB=√(-1-1)²+(-1-7)²=√68

BC=√(-4+1)²+(2+1)²=√18

AC=√(-4-1)²+(2-7)²=√50

√18+√50=√68

6)Գտե՛ք A(1; — 2), B(3; 5), C(8; 0) գագաթներով ABC հավասարասրուն եռանկյան մակերեսը:

AB=√(3-1)²+(5+2)²=√53

BC=√(8-3)²+(0-5)²=√50

AC=√(8-1)²+(0+2)²=√53

• Ո՞ր երևույթի վրա է հիմնված էլեկտրացույցի աշխատանքը:Այն հիմնված է լիցքցքավորված մարմինների փոխազդեցություն վրա
• Նկարագրեք դպրոցական էլեկտրացույցի կառուցվածքը:

Այն կազմված է մետաղե շրջանակից, պլաստմասե խցանից, մետաղե ձողից և թերթիկներից

• Ի՞նչ է էլեկտրաչափը:

Դա Էլեկտրացույցի մի տեսակ է որը ունի սլաք և սանդղակ, որեսզի կարողանանք չափել էլեկտրականությունը

• Ըստ էլեկտրացույցի թերթիկների բացման անկյան կամ էլեկտրաչափի սլաքի շեղման՝ ինչպե՞ս ՞ս են դատում նրանց լիցքի մասին:

Ինչքան բացման անկյունը մեծ լինի այդքան ավելի շատ է էլեկտրականությունը

• Ինչպե՞ս ցույց տալ փորձով, որ էլեկտրական լիցքը բաժանվում է մասերի:

Մի էլեկտրականացված իրը մոտեցնել էլեկտրացույցին/էլեկտրաչափին ապա այդ էլէկտրացույցի գունդը հպել մեկ այլ էլեկտրացույցի գնդին: Մենք կտեսնենք, որ այդ էլեկտրականությւոնը կիսվում է և անցնում է մյուս սարքին:

• Կարելի՞ է արդյոք էլեկտրական լիցքն անվերջ բաժանել:

Ոչ: Այն ունի անբաժանելի լիցք որը որ q0=1.6×10-29Կլ է:

• Որքա՞ն է տարրական լիցքը:

q0=1.6×10-29Կլ

1․ Համառոտ նկարագրե՛ք Առաջին Աշխարհամարտի գլխավոր ճակատամարտերը։
Մարնե 1914 ,Տաննեբերգ 1914 ,Իպրի ճակատամարտեր 1915 ,Գալիպոլու 1915–1916, Սոմմի 1916
2․ Ներկայացրե՛ք Առաջին Աշխարհամարտի հետևանքները։
Միլիոնավոր զոհեր և մեծ կորուստներ,Եվրոպայի տնտեսության ավերում,տարբեր կայսրությունների փլուզում, նոր պետությունների ստեղծում, լարվածություն

3․ Թվարկե՛ք հայ կամավորական ջոկատները և նրանց հրամանատարական կազմը:

Հայկական կամավորականներ Օսմանյան ճակատում
Հրամանատարներն էին Դիմիրգոնյան, Հրաչյա Հովհաննիսյան, Արամ Մանուկյան:

1.   Ո՞ր  շարքում   են  գրված  միայն  ֆիզիկական մարմիններ.

1 )  քանոն, ապակի, գիրք, մեխ, ալյումին, ազոտ

    2)  սեղան, համակարգիչ, տետր, վարդ, մատանի

3)  երկաթ, ֆոսֆոր, բաժակ,  գրիչ, թթվածին

4)  պղինձ, ջուր,  սոդա,  արծաթ, ոսկի, ջրածին

2.Ո՞ր  շարքում  են  նյութերը  ներկայացված  ըստ մարդու  օրգանիզմում  դրանց

զանգվածային   բաժնի  նվազման.

զանգվածային   բաժնի  նվազման .

1)     ածխաջրեր, ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր

2)      սպիտակուցներ, ջուր, ճարպեր, ածխաջրեր

3)      սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ջուր, ճարպեր

4)      ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր

3. Ո՞ր  շարքում  են  չվերականգնվող  բնական պաշարների  անվանումները.

1)   բնական  գազ, անտառային  ծածկույթ, օդ, ջուր

2)  մաքուր  ջուր, բերրի  հող, նավթ, ածուխ

3)  բույսեր, կենդանիներ, մետաղներ, օդ

      4)  մետաղներ, բնական  գազ, ածուխ, նավթ

4. Քանի՞  նյութ  է  ներկայացված  հետևյալ բառակապակցություններում.

ջրի  կաթիլ,  պղնձե  թաս,  ալյումինե կաթսա, ռետինե գնդակ, պղնձե  կուժ, սառցե  դղյակ.

1)  3                                         2)  6                                           3)  4                                        4)  5

5. Նշվածներից  ո՞ր  շարքում   են   գրված  միայն   օրգանական   նյութեր.

1)  ջուր, թթվածին, կավիճ, սպիրտ, ճարպ, քլոր

2)  կերակրի աղ, սպիտակուց, ճարպ, ազոտ, մեթան

           3)  սախարոզ, քացախաթթու, գլյուկոզ, սպիրտ, օսլա

4) սոդա, ջուր, ածխաթթու գազ, բենզոլ, ացետոն, օզոն

6. Ո՞ր  շարքում  են  գրված  միայն  պարզ  նյութեր.

1)  ջուր, ալմաստ, ամոնիակ, օքսիդ, աղ

2)  ծծումբ, ֆոսֆոր, սոդա, ազոտ, թթու, հիմք

         3)  թթվածին, ալմաստ,  օզոն, ֆուլերեն, ֆոսֆոր

4)  երկաթ,  ավազ,  դոլոմիտ, գրաֆիտ, մարմար

7. Քանի՞   քիմիական  տարր  է  առաջացնում հետևյալ  պարզ  նյութերը`   թթվածին,  կարբին, սև ֆոսֆոր, օզոն, ալմաստ, կարմիր  ֆոսֆոր, ֆուլերեն, գրաֆիտ, սպիտակ   ֆոսֆոր.

1)  6                                   2)  3                                 3)  4                                      4)  5

8. Քանի՞  բարդ  նյութ  է  գրված`  ջրածին,  թթու,  գլյուկոզ, ազոտ,  կաուչուկ,  հիմք, սախարոզ,  ալմաստ,  օսլա,  օքսիդ, երկաթ, ածխաթթու գազ,  աղ,  բութան, օզոն.

1) 5                                  2)   7                                 3)   9                                  4)   10

9. Ո՞ր շարքում  են  գրված  միայն  բարդ  նյութերի բանաձևեր.

1)   Al, HCl,  Cu, Na2SO4

2)   AgBr, H2, CaCO3, P4

3)  H2O, N2, MgO,  Ni,

4)  NaOH, CO2, NH3, CuSO4

1. Հաշվի՛ր վերջին շարքի բոլոր բարդ նյութերի Mr-ները:

Mr(NaOH)=Ar(Na)+Ar(O)+Ar(H)=23+16+1=40

Mr(CO2)=Ar(C)+2Ar(O)=12+32=44

Mr(NH3)=Ar(N)+3Ar(H)=14+3=17

Mr(CuSO4)=Ar(Cu)+Ar(S)+4Ar(O)=63,5+32+64=159,5

1. Լեռնակազմական ո՞ր գործընթացներն են ձևավորել հայկական լեռնաշխարհի մակերևույթը։
   Լեռնակազմական շարժումները, երկրաշաժերը և հրաբուխները:
2. Թվարկե’լ Հայկական լեռնաշխարհի եզրային լեռնային համակարգը։
   Արևելապոնտական լեռներ,Փոքր Կովկաս, Հայկական (Կարադաղի) լեռներ,Զագրոս, Սավալան հրաբուխ,Արևելյան Տավրոս։
3. Ի՞նչ մասերից է կազմված հայկական հրաբխային բարձրավանդակը։
   Արագած,Մասիս,Գեղամա, Սիփան, Նեմրութ:
4. Նշե’ք օգտակար հանածոների նշանավոր հանքավայրեր։
   Դաշքեսան, Աղձնիք, Արկնի, Բաբերդ, Լճաշեն

1. Առանձնացրո՛ւ ածականները։

Ոսկե, հիմա, ալյուրոտ, սարսափ, երազ, դողացող, ծեր, երգիչ, լուսաբաց, այսպիսի , ձմեռային, քարքարոտ, հայացք, մաքուր, դեղին։

Ոսկե, ալյուրոտ, ծեր, ձմեռային, քարքարոտ, մաքուր, դեղին:

2. Ո՞րն է տրված նախադասության քերականական և տրամաբանական ճիշտ շարունակությունը։

Բոլոր չորս շենքերը միանգամից բոցավառվեցին,

Ա․ ինչպես կրակը կարող էր հանգցնել,

Բ․ որովհետև այդպես հնարավոր էր,

Գ․ ինչպես Միտչելը նախազգուշացրել էր։

3. Տրված հատվածից առանձնացրո՛ւ համեմատությունները։

Նրա աչքերը կապույտ էին, ինչպես Սևանա լիճը, թեև վաղուց չէր նայել այդ աչքերին։

Լուսնի պես գեղեցիկ նրա դեմքը երևում էր քողի տակից։

Նրա հայացքը մռայլ էր ամպամած երկնքի նման։

միրցա հալաջյան

1.Գրի՛ր բառերի բացատրությունը:

Խոնջացած, տկարանալ,   որոգայթ: Դուրս գրի՛ր այլ անհասկանալի բառեր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

հոգնել, թուլանալ, թակարդ

2.Բառերը բաժանի՛ր մասերի գրի՛ր կազմությունը՝ խստապիրկ, ահուդող, համառությունը, դերասանություն:

խիստ-պիրկ, ահ-ու-դող, համառ-ություն, դերասան-ություն 

3.Գրավոր բացատրի՛ր այս միտքը՝ Ի՞նչ իրավունքով էին ուզում ստիպել իրեն, որ իր մեջ քանդեր մի անմեղ բան: 

Բենը զարմանում էր թե ինչի համար էին իրեն ստիպում ծիծաղել ոչ իր համար և առանց պատճառի:

4.Մեկնաբանի՛ր միտքը, համաձա՞յն ես արդյոք ասվածի հետ: Մարդիկ մի բան ուզում եւ այլ բան ստանում են, ինչոր բան են ուզում տալ եւ 
ուրիշ բան են տալիս: 

Բենի այս միտքը վերաբերվում էր նրան, որ մարդիկ հիմնականում ակնկալում են մի բան, բայց արդյունքում ստանում են մի ուրիշ բան և հիասթափվում դրանից, ինչպես նա, երբ ուզում էր զվարճանալ, բայց արդյունքում ստիպված էր ծիծաղել ոչ իր կամքով և ոչ իր համար:

5. Դո՛ւրս գրիր կեղծիքի և ծիծաղելի երևույթների մասին մտորումները։ 

Ամոթի ու գարշանքի զգացումով համակված՝ սկսեց ծիծաղել: Վախենում էր օրիորդի աչքերի մեջ նայելուց, ուստի ժամացույցին նայեց եւ ջանաց շարունակել ծիծաղը: Եվ սարսափելի բան էր տղայից մեկ ժամ ոչ մի բանի վրա ծիծաղել խնդրելը, ստիպելը, եւ ապա պաղատելը, որ առանց պատճառի ծիծաղի: Սակայն պիտի ծիծաղեր, թեպետ ոչ մի ժամ, բայց պիտի փորձեր, մեն դեպքում ինչ-որ բան պետք է աներ: Ամենից տարօրինակը իր ձայնն էր, իր ծիծաղի կեղծությունը, որ հետզհետե սկսեց ծիծաղաշարժ դառնալ, եւ իսկապես երջանկացրեց նրան, քանի որ իրապես ծիծաղելու պատճառը դարձավ, եւ հիմա իսկապես ծիծաղում էր, ողջ շնչով ու արյունով, ըստ էության, իր ծիծաղի կեղծության վրա, եւ ամոթն անհետում էր, որովհետեւ այս ծիծաղը կեղծիք չէր, եւ ամբողջ դասարանը ծիծաղով լի էր, եւ ամեն բան կարգին էր թվում, եւ ընդամենը երկու րոպե էր անցել:

6. Բացատրի՛ր վերնագիրը:
Կարծում եմ վերնագրի անվանումը ,,Ծիծաղ,, է, քանի որ այդ բառով զգացվում են Բենի մտորումները կեղծ ծիծաղի պահին:

7. Բնութագրի՛ր Բենին:

Բենը ազնիվ երեխա էր, շրջահայաց էր և միանգամից տեսնում էր մարդկանց հոգեվիճակը, նա չեր սիրում կեղծավորություն:

8. Ի՞նչ ես մտածում պատմվածքում ներկայացված իրադարձության մասին:

Իմ կարծիքով ստիպողաբար չի լինի փոխել ներքին ապրումներդ, իրադարձության մեջ երևում էր, որ տղան ամեն գնով ուզում էր պահպանել իր անկեղծությունը չնայած որ ստիպողաբար ծիծաղում էր:
9. Բենն ինչո՞ւ լաց եղավ:

Կարծում եմ որովհետև նա շատ էր հուզվել: Նա չէր ուզում վիրավորել միսս Վիսիկիին, բայց ոչ էլ ուզում էր կեղծ գործել: Նա զայրացել էր և տխրել էր նրանից, որ ամենևին չէր ուզում որ այսպես ստացվի: Վերջապես նա չդիմացավ և անկեղծ լաց եղավ: