1. Փակագծերում եղած բայերը գործածիր հարակատար անցյալի համապատասխան թվով ու դեմքով:

Դղյակը ուրիշ շատ սենյակների նման քարաշեն էր և այս առանձնարանը՝ միայն այն զանազանությամբ , որ սա կերտված էր (կերտվել ) գույնզգույն ընտիր քարերից: Պատերից յուրաքանչյուրը բաժանված էր (բաժանվել) չորս կամարամասի, որոնք հաստատված էին (հաստատվել) գոտեզարդ պատվանդանների վրա: Պատերի հարթ ու ողորկ մասերը շինված էին (շինվել) սպիտակ, սյուներն ու կամարները ՝ դեղնագույն քարից:

Նախադասություն – կարևոր բնութագրիչներ.

• միտքը կամ բովանդակությունը,
• ստորոգյալը / ստորոգումը
• հնչերանգը:

Գտնել նախադասության ստորոգյալը:

Առաջին աքլորականչի հետ արթնանում էր պապս:

Նախադասության անդամ կարող են դառնալ նյութական իմաստ արտահայտող խոսքի մասերը, թվել՝գոյական, ածական, բայ, մակբայ, թվական, դերանուն:

Տրվածները համեմատել և գրել տարբերությունը՝ աշնան անձրև-բառակապակցություն, Աշնանն անձրևում է-նախադասություն:

Տրված են բառակապակացություններ, բնութագրի՛ր ըստ գերադաս անդամի խոսքիմասային պատականելության.

ա. աղի արցունք, համով կերակուր, փայտից գդալ-գոյական

բ. հերոսի պես հաղթական, գործից անկախ, մաթեմատիկայից ուժեղ-ածական

գ. մարտի ութ, առնվազն տասը- թվական

դ. մեզնից ով, երեխաներից յուրաքանչյուրը- դերանուն

ե. խղճին ծանրացած, տանը պահվող-դերբայ

զ. սպասվածից շուտ , ժամեր շարունակ- մակբայ

Կայուն բառակապակացություններ են դարձվածքներն ու շրջասույթները.

բացատրել.

Սկյուտարի սոխակ-Պետրոս Դուրյան

ուղտի ականջում քնել-աշխարհից անտեղյակ լինել

սիզիփոսյան աշխատանք- անօգուտ աշխատանք

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Դուրս բեր բայերը, որոշիր տեսակը, դեմքը, թիվը, եղանակը, սեռը:

Սկսել էր(դիմավոր, երրորդ, եզակի, սահմանական, վաղակատար անցյալ, ներգործական)  փչել(անդեմ-անորոշ դերբայ) թարմ(որակական, դրական աստիճան), գրեթե ցուրտ(որակական, դրական աստիճան) քամին: Արևը հաճախ ծածկվում էր(դիմավոր, երրորդ, եզակի, սհամանական, անկատար անցյալ, կրավորական) վազող(անդեմ-ենթակայական դերբայ) ամպերի մութ(որակական, դրական) կտորներով: Առջևս՝ ցածում, փռված էր(դիմավոր, երրորդ, եզակի, հարակատար անցյալ, կրավորական, ) գյուղը՝ իր կարմիր(որակական, դրական) կղմինդրե(հարաբերական) տանիքներով, սիրուն(որակական, դրական) ծառաստանների մեջ թաքնված(անդեմ-հարակատար դերբայ): Հորիզոնում հնձված(անդեմ-հարակատար) արտերի հեռանկարը ծածկվել էր(դիմավոր, երրորդ, եզակի, սահմանական, վաղակատար անցյալ, կրավորական) մոտակա թաց(որակական, դրական) հողերից ելնող(անդեմ-ենթակայական) գոլորշիների քողաձև(հարաբերական) վարագույրով:

2. Վերհիշել ածականը, նախորդ առաջադրանքի տեքստից դուրս գրել ածականները, գրել տեսակը և աստիճանը:
3. Դուրս գրի՛ր անորոշ դերբայները, որոշի՛ր դրանց հոլովը և պաշտոնը:

Նստել-ենթակա, ուղղական անկարելի էր, պետք էր միայն կանգնել-ստորոգյալ, ուղղական : Ասաց, որ մեռնելու-տարական, ցանկություն չունի, կարիք չկա անհանգստանալու-տարական:  Նրանց դուրս գնալուց-բացառական հետո սենյակն ազատվեց:

Պատուհանի մութ ապակիները սկսեցին որոշակի  երևալ-, խրճիթը սկսեց քիչ-քիչ լուսավորվել:

Հավերը շարժվեցին թառի վրա, բարձրացան ոտների վրա, թափահարեցին թևերը:

4. Հոլովի՛ր հեռանալ և հեռացնել անորոշ դերբայները:

Ուղղական-հեռանալ, հեռացնել

Սեռական-հեռանալու, հեռացնելու

Տրական-հեռանալու(ն), հեռացնելու(ն)

Հայցական-հեռանալ(ը), հեռացնել(ը)

Բացառական-հեռանալուց, հեռացնելուց

Գործիական-հեռանալով, հեռացնելով

4. Կազմի՛ր տրված բայերի ենթակայական դերբայը՝ գնահատել, թպրտալ, թախծել,

խաղալ, անհանգստանալ, թռչել:

Բառերից երեքը գործածիր նախադասության մեջ:

6. Դուրսգրի՛ր ենթակայական դերբայները և որոշի՛ր, թե դրանք որպես նախադասության ինչ անդամ են գործածված:

Իր արհեստին ծուռ նայողը կուշտ չի ուտի:

Տուն ավերողին տուն չի մնա:

Ուրիշի տունը քանդողը իր հացը ցամաք կուտի:

Հեռվից լսվող դափի ձայնը դուրս կգա:

1)Արդյո՞ք նշված արտահայտությունն իմաստ ունի.

ա այո

բ այո

գ ոչ

դ այո

ե ոչ

զ այո

է այո

ը այո

թ ոչ

ժ ոչ

2)Գտե՛ք տրված կողմի երկարությամբ քառակուսու մակերեսը: Հարմարության համար կարելի է փոխել չափման միավորը.

ա) 3 մ

9մ

բ) 9 կմ

81կմ

գ) 0.05 կմ

2500մ

դ) 2.8 սմ

784մմ

ե) 200 սմ

4մ

զ) 6000 մմ

36մ

է) 80 դմ

64մ

ը) 0.9մ

8100սմ

թ) 1.3 սմ

169մմ

ժ) 0.000003 կմ

9մմ

3)Թիվը բարձրացրե՛ք քառակուսի.

1

49

1,44

0,01

5

1,222

14

0

17,64

-6,8

4)Գտե՛ք քառակուսու կողմի երկարությունը, եթե նրա մակերեսը հավասար է.

ա) 25 մ² =5մ

բ) 100 մմ² =10մմ

գ) 49 մ² =7մ

դ) 0.01 սմ² =0,1սմ

ե) 64 դմ² =8դմ

զ) 0.09 սմ² =0,9սմ

է) 2.56 մ² =1,6մ

ը) 10000 սմ² =100սմ

թ) 144 սմ² =12սմ

ժ) 1.69 կմ² =1,3կմ

5)Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը.

2

5

4

-1

0,1

10

100

21

-12

1000

Գիշերն ամբողջ հիվանդ, խելագար,
Ես երազեցի արևի մասին։
Շուրջս ո՛չ մի ձայն ու շշուկ չկար ―
Գունատ էր շուրջս՝ գիշեր ու լուսին։

Ես երազեցի արևի ոսկին,
Տենչացի նրա հրաշքը խնդուն՝
Ուզեցի սիրել շշուկն իմաստուն՝
Արևանման, արնավառ խոսքի, ―

Բայց շուրջս այնպես գունատ էր, տկար ―
Խոսքեր չկային, ու արև չկար․․․

1. Անծանոթ բառերը բացատրի՛ր։

2. Մեկնաբանի՛ր արևանման խոսք և արնավառ խոսք բառակապակցությունները։

արևանման խոսք ասելով նա նկատի ունի պայծառ խոսքը, առնավառ նշանակում է արյունավառ այսինքն արյան գույնի, կարմիր ներկված: Այս բառը շատ է օգտագործվել Եղիշե չարենցի ստեղծագործություններում:

3. Ցույց տուր բանաստեղծության մեջ եղած հակադրությունը։

Բանաստեղծության մեջ համեմատվուն էին գիշերվա տկարությունը և առավոտվա ուժը: Օրինակ՝արևի ոսկին-գիշեր ու լուսին, գունատ-խնդուն և այլն:

4. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը։

Կարծում եմ բանաստեղծությանը կհամապատասխաներ ,,Գունատ գիշեր,, անվանումը:

Քամին

Քամին,
Աշնան քամին
Թռցնում է դեղին նժույգները իրա:

Ինչ-որ մի տեղ հիմա
Հավաքել է ի մի
Ու փչում է աշնան հոգեվարքի ժամին
Իր ահռելի հոգին մի վիթխարի բերան:

Քամին,
Աշնան քամին
Հռնդում է հիմա.
Փոշու հսկա դեզեր փախցընում են իրար
Սարսափահար դարձած նախիրների նման:

Քամին,
Աշնան քամին…
Քաղաքը գորշ ու մութ:
Ամեն անցորդ դեղին զառանցանք է հիմի՛,
Որ իրիկվա մեգին երազվել է քամուն:

Փողոցները երկար,
Ու ձանձրալի, աշնան անձր—ների նման,
Փողոցները, որ կան,
Փողոցների ներկան,
Փողոցները` դաժան, անհրապույր, չարկամ, –
Որքան, որքան, որքան ահավոր են հիմա:

Քամին,
Աշնան քամին
Մոլորվել է այստեղ.
Մահվան սարսուռ առած վիրավոր է նա մի:
Ու կարող է հիմա ամեն արգելք քանդել
Քամին,
Աշնան քամին…

Հռնդում է,
Փնչում,
Ահեղացունց ցնցում ցուցանակները չոր.
Զրնգում են ահից պատուհաններն հնչուն,
Ու թռչում է քամին, – երկաթաթ— թռչուն, –
Զարհուրելի, զազիր փողոցների միջով…

Խելապտույտ, անմարդ փողոցներում կորած,
Զարհուրելի ոխով ու զայրույթով իրա,
Որպես ոսոխ տեսած մի վիթխարի հովազ,
Հայացքներում‘ փոշի — արնամուժ ավազ, –
Քամին, աշնան քամին հարձակվում է ահա
Անօգնական կքած բուլվարների վրա:

Օ, բուլվարի հիվանդ ծառերը որբ ու խենթ,
Ցնցոտիներ հագած պառավների նման, –
Ծվատում են նրանք դեղին մազերն իրենց,
Գլուխները ցնցում ու մորմոքում հիմա:

Ծառերը ծեր, հիվանդ,
Ծառերը ծուռ ու չոր,
Մուրացկանի նման ծառերը խեղճ ու մերկ.
Քամին ծեծում է ծեր գլուխները նրանց
Ու ճչում է մահվան չարագուշակ ճչով, –
Երբեք,
Երբեք,
Երբեք…

Օ, գթացեք հիմա.
Այդ ծառերին` խաչված բուլվարներին ամա,
Օ, փրկեցե՛ք նրանց հարվածներից քամու,
Որ բերում է նրանց մահվան մորմոք ու մահ:

Օ, գթացե՛ք հիմա.
Լսեք, լսեք, լսեք. –
Այս ահռելի, դաժան հոգեվարքի ժամին`
Պիտի դառնա, որ ձեր հոգինե՛րը խուժե –
Քամին,
Աշնան քամին…

1. Դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որոնք բնութագրում են աշնան քամին։

Իր ահռելի հոգին մի վիթխարի բերան:
Քամին,
Աշնան քամին
Մոլորվել է այստեղ.
Մահվան սարսուռ առած վիրավոր է նա մի:
Ու կարող է հիմա ամեն արգելք քանդել
Քամին,
Աշնան քամին…

Քամին ծեծում է ծեր գլուխները նրանց
Ու ճչում է մահվան չարագուշակ ճչով, –
Երբեք,
Երբեք,
Երբեք…

2. Դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որոնք նկարագրում են աշնան քամին։

Թռցնում է դեղին նժույգները իրա,
Ու փչում է աշնան հոգեվարքի ժամին,
Սարսափահար դարձած նախիրների նման,
Քաղաքը գորշ ու մութ։

3. Բացատրի՛ր անհասկանալի բառերը։

4. Ցույց տուր հեղինակի վերաբերմունքը

ա/ քամու նկատմամբ

Նա նկարագրում է այն որպես մահվան ճչացող, խառնաշփոթ ստեղծող ուժ,

բ/քաղաքի նկատամամբ,

Քաղաքը ներկայացված է որպես մռայլ ու մութ

գ/ ծառերի նկատմամբ,

Հեղինակը խղճով էր նրանց նկարագրում, նկարագրում էր որպես ցնցոտիներով պառավների:

դ/ մարդկանց նկատմամբ։

Այստեղ մարդիկ հիմնական դեր չէին տանում, բայց այս դրվագներում ներկայացվում էր, որ այդ ժամանակ անցորդները դեղին զառանցանք էին թվում:

• Կրթության համակարգում ի՞նչ փոփոխություններ տեղի ունեցան։

Շատ զարգացան գիտությունները, ավելացրենի դպրոցներ, հիմանականում վերելք ապրեցին մաթեմատինակ և բնական գիտությունները:

• Քո կարծիքով ինչո՞ւ մտավորականության թիվը կտրուկ աճեց։

Քանի որ մշակույթն ու գիտությունը սկսեցին շատ կարևոր դեր խաղալ հասարակությւնների կյանքում:

• Դասանյութում տրված գիտնականներից ո՞վքե՞ր են քեզ ծանոթ։

Ինձ ծանոթ էր Մորզեի անունը Մորզեի լեզու հասկացուցյունից: Նաև ես գիտեի որ օդապարիկը ստեղծել են երկու եղբայրներ:

• Ի՞նչով էր պայմանավորված քաղաքների դերի և քանակի աճը։

Կրթության, տնտեսության-արդյունաբերության, մշակույթի և այլ պատճառներով:

• Ավանդական հասարակության բնորոշ կողմերը
  Հմնականում զբաղվում էին գյուղատնտեսությամբ: Տնտեսությունը և այլ բաները կազմակերպում էին ավանդական ձևով: Ձեռքի աշխատանք կար: Հիմնականում կառավարում էին պետական կառավարումները և ՄԻապետները համարվում էին աստվածընծա:
• Ավանդական մի քանի երկիր
  Իրան, Օսմանյնա կարսրություն, Չինաստան, Ճապոնիա, Հնդկաստան
• «Արևելյան հարց» եզրույթը
  Անգլիան, Ռուսաստանը և այլ երկրներ պայքարում էին Օսմանյան կայսրության տարածքի և ազդեցության համար:
• Փաստերով հիմնավորել, որ Օսմանյան կայսրությունը Նոր դարերում գնալով թուլանում էր
  Այն միացվեց Ռուսաստանին
• Որ երկրներն էին պայքարում Իրանում ազդեցության համար
  Անգլիան և Ռուսաստանը
• Անգլո-իրանական առևտրական պայմանագիրը՝ հետևանքներ
  Անգլիան հսկում էր Իրանի տնտեսությունը, իսկ հետո դրա հետևանքում այդ դարձավ Ռուսաստանի և Անգլիայի գաղութի:

EXERCISE 1: FILL IN THE BLANKS WITH A, AN, OR THE.

1. I saw a bird in the garden today.
2. He is an honest person.
3. She went to the store to buy an apple.
4. The Earth revolves around the Sun.
5. We stayed in a hotel near the beach.
6. The book on the table is mine.
7. Can you pass me a pen?
8. The Pacific Ocean is the largest ocean in the world.
9. I need an umbrella because it’s raining.
10. She is the best student in the class.

EXERCISE 2: CHOOSE THE CORRECT ARTICLE (A, AN, THE) TO COMPLETE EACH SENTENCE.

1. I need ___ pencil to write this down. (a / an / the)
2. ___ dog is barking loudly outside. (a / an / the)
3. We went to ___ park yesterday. (a / an / the)
4. I’ve never been to ___ Italy. (a / an / the)
5. ___ Amazon is the longest river in the world. (a / an / the)
6. It was ___ amazing day at the beach. (a / an / the)
7. Have you met ___ new neighbor? (a / an / the)
8. We are planning to visit ___ Eiffel Tower when we’re in Paris. (a / an / the)
9. I found ___ old coin in my backyard. (a / an / the)
10. ___ Nile River is in Africa. (a / an / the)

EXERCISE 3: CORRECT THE MISTAKES IN THE FOLLOWING SENTENCES (IF ANY):

1. She is an best cook in the town. the
2. I bought a apple and a banana from the store. an
3. The Earth orbits around a Sun.the
4. He is an university student.a
5. I read a book about an history of ancient civilizations.a

Упражнение1. Прочитайте текст и определите границы предложений, расставляя знаки препинания.

Наступили холода.  От инея пожелтели березки и покраснели осины вода в реке потемнела. Холодный осенний ветер обрывал сухие листья и уносил их. Небо часто покрывалось тяжелыми осенними облаками. Моросил мелкий дождь. Осталась на реке Серая Шейка это была молодая уточка. У нее было сломано крыло. Лебеди, гуси и утки начали готовиться к отлету. Серая Шейка не могла лететь со стаей. Она осталась на реке одна и долго провожала глазами улетавшую стаю. Сначала все летели одной кучей , а потом вытянулись в правильный треугольник и скрылись.

Упражнение 2. Спишите предложения , вставляя пропущенные буквы.

Мы шли по неширокой тропе. Узенькая дорожка бежала между белыми стволами березок. Вскоре я услыхал таинственный плеск воды. Река протекала по дну ущелья. У самой реки росли плакучие ивы. Они склонили свои гибкие ветки к самой воде. У берега росли золотые кувшинки. На теплом камне грелась длиннохвостая ящерица. Все дышало солнцем, теплом , счастьем.

1)Դիցուք՝ զուգահեռագծի հիմքը a-ն է, բարձրությունը՝ h-ը, իսկ մակերեսը՝ S-ը։ Գտեք՝

ա)S-ը, եթե a = 15 սմ, h = 12 սմ

15*12=180

բ)a-ն, եթե S = 34 սմ² , h = 8,5 սմ

34:8.5=4

գ)h-ը, եթե S = 162 սմ², a = 9 սմ

162:9=18

դ)a-ն, եթե h = 1/2a, S = 21a

21a:1/2a=42

2)Զուգահեռագծի անկյունագիծը 13 սմ է և ուղղահայաց է զուգահեռագծի այն կողմին, որը 12 սմ է։ Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը։

13*12=156

3)Զուգահեռագծի կից կողմերը հավասար են 12 սմ և 13 սմ, իսկ սուր անկյունը 30^o է։ Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը։

4)Շեղանկյան կողմը 6 սմ է, իսկ անկյուններից մեկը՝ 150^o ։ Գտեք շեղանկյան մակերեսը։

6*3=18

5)Զուգահեռագծի կողմը 8,1 սմ է, իսկ 14 սմ-ի հավասար անկյունագիծը նրա հետ կազմում է 30^o անկյուն։ Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը։

14:2=7

8,1*7=56,7

6)Դիցուք՝ a-ն և b-ն զուգահեռագծի կից կողմերն են, իսկ h₁-ը և h₂ -ը՝ բարձրությունները։ Գտեք՝

ա)h₂ -ը, եթե a = 18 սմ, b = 30 սմ, h₁ = 6 սմ, h₂ > h₁

18*6=108

180=30*h2

h2=108:30=3,6

բ)h₁ -ը, եթե a = 10 սմ, b = 15 սմ, h₂ = 6 սմ, h₂ > h₁

15*6=90

90=10*h1

գ)h₁ -ը և h₂ -ը, եթե մակերեսը՝ S = 54 սմ² , a = 4,5 սմ, b = 6 սմ

54:4,5=12

54:6=9

1)2, 3, -5 թվերից ո՞րն է հետևյալ համախմբի լուծում.

ա)

2; 3

բ)

3; -5

գ)

3; 2; -5

2)Լուծեք համախումբը.

ա)

3+3x-2<10-25x-3x

3-10-2<-3x-25x-3x

-9>-31x

x<9/31

8-2x-3>4x-7

-4x-2x>-8+3-7

-6x>-12

x<2

բ)

6y-2-1>4-5y

6y+5y>2+1+4

11y>7

y>7/11

6y-6<6y-6

y=R

գ)

3x+3>3x+3

լուծում չունի

2x-2<2x-2

լուծում չունի

դ)

4-4x>4-4x

լուծում չունի

5x+1<5x-1

լուծում չունի

ե)

6-3z-5z<-96+12+z