Ընտրել թեմաներից մեկը և գրել էսսե՝

Բնության նկարագրությունները Սահյանի պոեզիայում,

Հայ գրականության մեջ վաղուց ի վեր բնությունը կարևոր և խորհրդանշական դեր է խաղացել՝ դառնալով թե՛ ոգեշնչման աղբյուր, թե՛ ազգային ինքնության կրող։ Սահյանի պոեզիան առանձնանում է հենց այդ տեսանկյունից՝ նա ոչ միայն նկարագրում է բնությունը, այլև նրա միջոցով բացահայտում է մարդու ներաշխարհը, հույզերը, հիշողությունները ու կյանքի իմաստը։

Գրիգոր Սահյանը այն բանաստեղծներից է, ում ամբողջ գրական ժառանգության միջով անցնում է բնության մի քնքուշ, խորը զգացմունքային գիծ։ Նրա բնանկարները չեն սահմանափակվում միայն արտաքին նկարագրությամբ․ նա բնությունը զգում է որպես կենդանի, շնչող և զգացմունքներ արտահայտող էություն։

Օրինակ՝ Սահյանի ամենահայտնի բանաստեղծություններից մեկում՝ «Արարատն իմ», հեղինակը պատկերում է Մասիսը ոչ միայն որպես լեռ, այլ որպես ազգային սրբություն, հայրենիքի խորհրդանիշ:

• Ի՞նչ կառուցվածք ունի ատոմը՝ ըստ Ռեզերֆորդի:

Այն ունի այպիսի կառուցվածք ինչպիսին որ արեգակնային համակարգն է՝ էլէկտրոնները պտտվում են միջուկի շուրջ:

• Ինչո՞վ են միմյանցից տարբերվում տարբեր քիմիական տարրերի ատոմները:

Ատոմների զանգվածով:

• Ո՞րն է տվյալ քիմիական տարրի գլխավոր բնութագիրը։

Նրա

• Ի՞նչ մասնիկներ կան միջուկում:

Պրոտոններ և նեյտրոններ

• Ինչպիսի՞ն է ջրածնի, հելիումի, բերիլիումի ատոմների կառուցվածքը:

Մեջտեղում միջուկն է, որի շուրջը պտտվում են էլէկտրոնները: Միջուկի մասնիկների և էլէկտրոնների թիվը ավելանում է ըստ ջրածին, հելիում, բերիլիում հերթականության:

• Ինչպե՞ս են առաջանում դրական իոնները, բացասական իոնները:

Երբ էլէկտորնների քանակին միանում են ևս մի քանի էլէկտրոն ատոմը դառնում է բացասական:

• Ո՞վ և ե՞րբ է հայտնագործել էլեկտրոնը։

20-րդ դարի սկզբում Էռնեստ Ռեզերֆորդը հայտնագործել է էլէկտրոնը:

• Ի՞նչ լիցքով է լիցքավորված էլեկտրոնը;

Բացասական լիցքով

• Ատոմի ներսում ինչի՞ շուրջն են պտտվում էլեկտրոնները։

Միջուկի

• Ի՞նչ լիցքով է լիցքավորված ատոմի միջուկը։

Դրական լիցքով

• Քիմիական տարբեր տարրերի ատոմներն ինչո՞վ են տարբերվում միմյանցից։

Իրենց զանգվածով, մասնիկների քանակով:

• Ինչու՞ սովորական պայմաններում մարմինը լիցք չունի:

Քանի որ մարմինը պետք է ստանա կամ կորցնի էլեկտրոններ, որպեսզի լիցքը լինի կամ դրական կամ բացասական: Եթե մարմինը լինի չեզոք այն չի կլանի կամ կորցնի էլեկտրոններ:

• Բացատրեք հպված մարմինների էլեկտրականացման երևույթը:

Մարմինը պետք է ստանա կամ կորցնի էլեկտրոններ, որպեսզի լիցքը լինի կամ դրական կամ բացասական: Եթե մարմնին անցնում են էլէկտրոններ այն դառնում է բացասական, եթե չեզոք մարմնից են անցնում էլեկտրոննեը ապա այն դառնում է դրական:

• Ինչո՞ւ շփումով էլեկտրականացնելիս մարմինների վրա առաջանում են բացարձակ արժեքով հավասար, բայց տարանուն լիցքեր:

Շփման ժամանակ մարմիններից մեկը լիցքավորվում է դրական լիցքով, մյուսը բացասաման, քանի որ մի տեղում պակասում են բացասական լիցքերը, իսկ մյուսում ավելանում:

• Ո՞րն է էլեկտրական լիցքի պահպանման օրենքը:

Երբ մարմաինների համակարգը շրջապատի հետ լիցք չի փոխանակում, այդ մարմինների լիցքերի հանրավաշվական գումարը մնում է հաստատուն:

Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և կատարե՛ք ա  և բ  առաջադրանքները.
ա) Մեկնաբանե՛ք հետևյալ մտքերը.

• Պետք է ջանալ մարդուն կարողությունները հասցնել իրենց բարձրագույն կատարելության։

Երբ մարդը ձգտում է հասնելու կատարելության նա ճանապարհին արդեն կատարելագործվում է:

• Ավելի լավ է ըլլալ միամիտ, պարզ, ուրիշներու վստահող, զոհաբերող և ստեղծագործ, քան ըլլալ «իմաստուն», ամեն բանի մեջ ետինը մտածել, ամեն բանի մեջ «իմաստության» ուժով հեռատեսնել դժբախտություն, ինտրիգ, մթություն։

Հեղինակն ուզում է փոխանցել, որ ավելի լավ է լինել լավատես և միամիտ, քան ,,իմստուն,, ով ամեն ինչի մեջ գտնում է մի բացասական բան:

• Մի՛ սիրեք Սահմանը։ Եթե ըսեին ինձ, թե քու սահմանդ պիտի ըլլա մինչև անտեսանելի հորիզոնը՝ պիտի բողոքեի այդ անողոք կարգադրության հանդեպ։ Անսահմանության ըղձանքը անհագություն չէ։ Անհագությունը ծնունդ կառնե «Ես»֊ի փառամոլութենեն։ Անսահմանության ըղձանքը աստ­վածային Սաղմն է մարդոց մեջ։

Հեղինակը ասում է, որ պետք է պահանջել ազատություն, պետք չէ սհմանների մեջ մնալ: Ազատության պահանջը անհագություն չէ, անհագությունը սկսում է, երբ սեփական ,,Ես,,-ը սկսում է իրեն փառամոլություններ թույլ տալ:

բ) Ձեր ընտրությամբ մեկնաբանե՛ք երկու միտք:

Երբ մարդ չկրնար աշխատել՝ կա՛մ կը լռե կա՛մ կուլա։ Լռությունը Անհունին կրկներևույթն է տիեզերքին վրա։ Մարդ ընդհանրապես կուլա, որովհետև ամեն մարդ չկրնար Անհունության շարունակությունն ըլլալ։

Լույսի շարունակությունը, պատկերներու հաճախանքը, կյանքի խավարակուռ անկյունները թափանցելու Ուժը՝ դեպի գերեզման ստույգ վազք մը կը նշանակե։ Ընդհանրապես բանաստեղծները շուտ կը մեռնին, որովհետև շուտ կը տեսնեն։

Միտքը այն է, որ մարդը միշտ չէ, որ կարող է լռությամբ արտահայտել իր ապրումները, դրա համար երբեմն լալիս է։ Իսկ բանաստեղծները շատ բան են տեսնում ու զգում կյանքի մեջ, այդ զգայունության պատճառով էլ նրանք ավելի շուտ են մահանում:

Պետք է մեծ մարդոց ընկերանալ՝ ներշնչվելու համար անոնց մեծ պատկերեն։ Պզտիկությունը ամենեն զզվելի բանն է Արևին տակ։

Հեղինակն ասում է, որ մարդը պետք է շփվի մեծ մարդկանց հետ՝ խելոք, իմաստուն, ստեղծագործև այլն, որ ոգևորվի նրանց արարքներից և ինքն էլ դառնա նրանց նման:Փոքրությունը կամ էլ անիմաստ կյանքով ապրելը, աշխարհում ամենատհաճ բաներից է:

1)Oxy հարթության վրա շրջանագիծը տրված է հետևյալ հավասարումով.

ա) x² +y² =36,

բ) (x — 3)² + (y — 5)² = 25

Ինչի՞ են հավասար շրջանագծի կենտրոնի կոորդինատները և շառավիղը:

(0;0)

R=6

(3;5)

R=5

2)Շրջանագիծը տրված է (x + 4)² + (y — 3)² = 2, 56 հավասարումով: Նշե՛ք, թե (-4, 4), (-2, 1), (-2, 3), (-5, 4) կետերից որոնք են ընկած`

ա) շրջանագծի վրա,

բ) տրված շրջանագծով եզերված շրջանի ներսում,

(-4;4)

(-5;4)

գ) տրված շրջանագծով եզերված շրջանից դուրս:

(-2; 1)

(-2; 3)

3)Գրե՛ք r շառավիղով և O կենտրոնով շրջանագծի հավասարումը, եթե`

ա) r = 1 Օ(0, -7),

x²+(y+7)²=1

բ) r = 5 O(1, -2)

(x-1)²+(y+2)²=25

գ) r = 0,5 Օ(-3, -7)

(x+3)²+(y+7)²=0.25

4)Գրե՛ք այն շրջանագծի հավասարումը, որի կենտրոնը կոորդինատների սկզբնակետն է, և որն անցնում է՝

ա) (1, 2)

1+4=5

x²+y²=5

բ) (-3, 5),

9+25=34

x²+y²=34

գ) (4, -3) կետով

16+9=25

x²+y²=25

5)Գրե՛ք M կենտրոնով և N կետով անցնող շրջանագծի հավասարումը, եթե՝

ա) M(−1, 2), N(0, 5),

(0+1)²+9=r²

r²=10

(x+1)+(y-2)²=10

բ) M(0, 3), N(-2, 6):

1. Ուղղի՛ր քերականական սխալները։

Գործն արվել է իմ կողմից։ Գործն արել եմ ես:

Ես կիսում եմ քո կարծիքը։ Ես համամիտ եմ քո հետ:

Գործարքը նպաստեց, որպեսզի նա հարստանա։ Գործարքը նպաստեց, որ նա հարստանա:

Օգնեք նրան, որ կարողնա մոռանալ տեղի ունեցածը։ Օգնեք նրան, որպեսզի նա կարողանա մոռանալ տեղի ունեցածը:

2. Փակագծերում տրված բառերը տեղադրել նախադասության մեջ՝ համապատասխանեցնելով։

Իմ հիվանդ նյարդերը տակավին կարիք ունեին հանգստանալու, սակայն արձակուրդս արդեն  վերջանալու վրա էր։

Վերջանալ, հանգիստ, ես, նյարդ

Կյանքի այդ դաժան խաղի մեջ մենք ոչինչ չունենք կորցնելու․ և ոչ էլ որևէ բան գտնելու հույս կար։

Խաղ, կյանք, գտնել, ունենալ

Երեք օր էր, ինչ մարդիկ, վախենալով գազանացած ամբոխից, փակված էին իրենց տներում․ դեպքը կատարվեց, երբ կեսօրը մոտ էր։

Իրենք, կեսօր, գազանանալ, ինչ

Լուսամուտից քիչ ձախ՝ անկյունադարձում,  ներս ընկած նրբանցքն էր, որի խորքում  առաջնորդի  հրամանով երկաթյա նիգով ամրացված էր դարպասը։

Անկյունադարձ, նիգեր, քիչ, որը

Հիշի՛ր

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե տվյալ նյութի մոլեկուլի զանգվածը քանի անգամ է մեծ Զանգվածի ատոմային միավորից (ԶԱՄ)։ Այն նշանակում են Mr-ով։

Հաշվիր յուրաքանչյուր նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը։

• HCl – աղաթթու

36

• H₂SO₄ – ծծմբաթթու

78

• HNO₃ – ազոտաթթու

63

• H₂CO₃ – ածխաթթու

62

• NaOH – նատրիումի հիդրօքսիդ

40

• KOH – կալիումի հիդրօքսիդ

56

• Ca(OH)₂ – կալցիումի հիդրօքսիդ

74

• Al(OH)₃ – ալյումինի հիդրօքսիդ (ամֆոտեր)

78

• NaCl – նատրիումի քլորիդ

58

• KNO₃ – կալիումի նիտրատ

101

• CaCO₃ – կալցիումի կարբոնատ

100

• CuSO₄ – պղնձի սուլֆատ

159,5

• Al₂(SO₄)₃ – ալյումինի սուլֆատ

317

•       CO₂- ածխածնի օքսիդ

44

•       SO₂ — ծծմբի օքսիդ

64

•       CaO- կալցիումի օքսիդ

56

•         P₂O₅- ֆոսֆորի օքսիդ

142

1. Ի՞նչ է զանգվածային բաժինը

Զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս՝ նյութի բաղադրիչներից յուրաքանչյուրն ի՞նչ զանգվածով է ներկայացված ամբողջ խառնուրդի կամ միացության մեջ։
Շատ հաճախ այն արտահայտվում է տոկոսով (%):

w(%)=Ar×n / Mr x 100%

Հաշվի՛ր  նյութում տարրեր զանգվածային բաժինները:

•       CO₂- ածխածնի օքսիդ

C=12*1/44*100=27.27

O=72.72

•       SO₂ — ծծմբի օքսիդ

S=32*1/64*100=50

O=16*2/64*100=50

•       CaO- կալցիումի օքսիդ

Ca=40*1/56*100=71.42

O=16*1/56*100=28.57

•         P₂O₅- ֆոսֆորի օքսիդ

P=31*2/142*100=43.66

O=16*5/142*100=56.33

1.ՀՀ_ը տարածքի մեծությամբ և բնակչության թվով ինչպիսի՞ դիրք է գրավում աշխարհի պետությունների շարքում ։ Մոտ 130-րդ դիրքում է:

2.Թվարկե’լ և գնահատե’լ ՀՀ ՏԱԴ_ի և ՔԱԴ’ մեզ համր նպաստավոր կամ ոչ նպաստավոր հատկանիշները:

ՔԱԴ-ի առումով, մեր բախտը այդքան էլ չի բերել, քանիի որ չունենք շատ սահմանակից երկրներ, երկրների հետ կա պայքար, նաև չունենք ծով: Բայց կան նաև նպաստավոր հատկանիշներ, որանցից մեկն է՝ այն, որ հայաստանը գտնվում է միջազգային տրանսպորտային ուղիների խաչմերուկում: ՏԱԴ-մեզ համար նույնպես այդքան էլ նպաստավոր չէ, որովհետև մենք գտնվում ենք ոչ զարգացած երկրների շրժանում, չունենք ծով և այլ:

3 Ի՞նչ հանգամանքների դեպքում ՀՀ ՏԱԴ-ի ոչ նպաստավոր հատկանիշները կարող են դառնալ նպաստավոր։

Օրինակ՝ եթե պայքարները դադարեցվեն կարող են առաջանալ առևտրական կապեր:

Պատասխանել հարցերին

1.Ինչու՞ է պետական տարածքը բաժանում վարչատարածքային միավորների։

Պետական տարածքը բաժանվում է, որ հեշտ լինի կառավարել ու մարդկանց խնդիրները լուծել։

2. ՀՀ-ն վարչատարածքային բաժանումն ինչպիսի՞ փոփոխություններ է կրել։

Սովետական ժամանակներում Հայաստանը բաժանված էր շրջանների, 1995-ից բաժանվեցին 10 մարզերը և Երևանը, հետո սկսվեց գյուղերի ու քաղաքների խոշորացումը։

3.Տարածքի ի՞նչ հատկանիշներ են հաշվի առնում պետության վարչատարածքային բաժանում կատարելիս։

Դիրքը, տարածքի մեծությունը, տնտեսական և մշակությաին ներուժը,ներքին ճանապարհաըին ցանց:

Definitions

Bank-business that stores and invests money

Boring person- person with who you feel bored.

Brain-the organ with which we think.

Star- object in space that twinkles in the night sky.

Friend-someone you trust and like enough.

Secret-something you don’t want everybody to know.

1․ Որո՞նք են բջջի օրգանական հիմնական նյութերը։
ա) Ածխաջրեր, ճարպեր, սպիտակուցներ, նուկլեինաթթուներ
բ) Ածխաթթու գազ, ջուր, աղեր
գ) Կալցիում, նատրիում, մագնեզիում
դ) Ածխածին, ջրածին, թթվածին

2․ Ո՞ր գործառույթն է բնորոշ սպիտակուցներին։
ա) Էներգիայի պահեստավորում
բ) Կատալիտիկ և կառուցվածքային
գ) Իոնների հավասարակշռության պահպանում
դ) Ժառանգական ինֆորմացիայի պահպանություն

3․ Սպիտակուցի առաջնային կառուցվածքը որոշվում է․
ա) Պոլիպեպտիդային շղթայի ամինաթթուների հաջորդականությամբ
բ) Ալֆա-պարույրի և բետա-թերթիկի գոյությամբ
գ) Տարածական ամբողջական ծալքով
դ) Մի քանի պոլիպեպտիդային շղթաների միավորմամբ

4․ Սպիտակուցի երկրորդային կառուցվածքը պայմանավորված է․
ա) Ամինաթթուների հերթականությամբ
բ) Ջրածնային կապերով՝ ալֆա-պարույր և բետա-թերթիկ ձևավորմամբ
գ) Դիսուլֆիդային կամ իոնային կապերով
դ) Մի քանի շղթաների միավորմամբ

5․ Ի՞նչ է սպիտակուցի բնափոխումը (դենատուրացիան)։
ա) Սպիտակուցի ամբողջական քայքայում մինչև ամինաթթուներ
բ) Սպիտակուցի կառուցվածքի փոփոխություն՝ առանց առաջնային հաջորդականության խանգարման
գ) Սպիտակուցի ամբողջական սինթեզ
դ) Սպիտակուցի էներգետիկ քայքայում

6․ Ո՞ր նյութերն են դասվում որպես մոնոսախարիդներ։
ա) Գլյուկոզա, ֆրուկտոզա, գալակտոզա
բ) Օսլա, գլիկոգեն
գ) Ցելյուլոզ, խիտին
դ) Ճարպաթթուներ

7․ Ո՞ր ածխաջրերն են պահեստային ֆունկցիա իրականացնում կենդանական բջիջներում։
ա) Ցելյուլոզ
բ) Օսլա
գ) Գլիկոգեն
դ) Խիտին

8․ Ճարպերի հիմնական կառուցվածքային միավորը որն է։
ա) Գլյուկոզայի մոլեկուլը
բ) Գլիցերին և ճարպաթթուներ
գ) Ամինաթթուներ
դ) Նուկլեոտիդներ

9․ Որո՞նք են ճարպերի ֆունկցիաները բջջում։
ա) Տեղեկատվության պահպանում
բ) Էներգիայի պահեստավորում և ջերմամեկուսացում
գ) Կատալիզ
դ) Իոնների փոխադրում

10․ Սպիտակուցի չորրորդային կառուցվածքը բնորոշ է․
ա) Միակ շղթայից կազմված սպիտակուցներին
բ) Մի քանի պոլիպեպտիդային շղթաների միավորմամբ առաջացած սպիտակուցներին
գ) Ջրածնային կապերով պայմանավորված ծալքին
դ) Ամինաթթուների հաջորդականությանը