Առաջին ուսումնական շրջանում սովորել եմ քերականություն, կարդացել ստեղծագործություններ, կարողանում եմ մտքերս արտահայտել: Ինձ դուր է եկել Իտալացի աղջկա երգը բանաստեղծությունը, որը հայրենասիրության մասին է: Կարևոր եմ համարում, որ դասերի ժամանակ քննարկումներ ենք անում: Ես իմ արած աշխատանքները հրապարակել եմ իմ բլոգում’ համապատասխան բաժիններում:

Մեր տառերը անցել են երկար դարերի ճանապարհ, դրանք ոչ միայն դարձել են խոսքի փոխանցման միջոց, այլ նաև վերածվել են ազգային արժեքի։ Դրանք պահպանել են մեր պատմությունը դարեր շարունակ, պահպանել են մեր մտածողության ձևը և օգնել, որ դարերի ընթացքում մենք չկորցնենք մեր արմատները և ինքնությունը։

Հայոց տառերը մեզ տվել են հնարավորություն պահպանելու մեր մշակույթը և դարձել են ազգային ինքնության պատճառ:

Երբ 5-րդ դարում Մեսրոպ Մաշտոցը սկսեց տառերը ստեղծելու գործը նրա նպատակն էր ապահովել ժողովրդի և մեր մշակույթի գոյության շարունակականությունը։ Եթե լեզուն առանց տառերի լիներ այն կկորցներ իր ամբողջականությունը, իսկ ժողովուրդը՝ ինքնությունը։ Մաշտոցը, հասկանալով դա նվիրվեց այդ աշխատանքին, ճանապարհորդեց, ուսումնասիրեց այլ ազգերի գրի համակարգերը և վերջապես ստեղծեց հայոց տառերը, որոնք այսքան ժամանակ հետո էլ չեն փոխվել։ Նրա հիմնած դպրոցները դարձան միջոց, որով հայերենը մնաց կենդանի։

Այս գաղափարը՝ գրերը որպես ոչ միայն հաղորդակցվելու միջոց, այլև որպես արժեք տեսնելը, արտացոլված է նաև Մուշեղ Գալշոյանի ,,Մամփրե Արքա,, ստեղծագործության մեջ։ Ճիշտ է Մամփրեն սկզբում չէր տիրապետում գրագիտությանը, սակայն նրա վերաբերմունքը մեր տառերի հանդեպ շատ հուզիչ էր։ Նրա համար այբուբենը ոչ թե պարզապես սովորելու նյութ էր, այլ սերնդեսերունդ փոխանցվող սրբազան բան, որը պետք է օգտագործել միայն ճշմարիտը գրելու համար։ Մամփրեն այնքան մեծ կարևորություն էր տալիս այբուբենին, որ հիշողության մեջ նույնիսկ այդքան տարի հետո մնացել էր երգվող այբուբենը՝ այբ, բեն, գիմ…: Մամփրեի համար այբուբենը նաև մի բան էր որը կապված էր իր մանկության և Մաշտոցի տառերի ծագման հետ։ Երբ նա տեսնում էր, որ թոռները մի փոքր այլ ձևով են սովորում տառերը, նա սկսում էր անհանգստանալ։ Կարծես ինչ-որ բան խախտված լիներ այդ ավանդույթի մեջ։ Այդ պատճառով էլ նա պահում էր իր սիրելի ավանդույթը՝ կարմիր տառերը և փորձում հին արտասանությունը սովորեցնել իր թոռներին։ Գրերը սովորելուց հետո նա հասկացավ, որ գրերը պետք է օգտագործվեն միայն ճշմարտությունը արձանագրելու համար:

Այսպիսով, Մաշտոցի պատմությունը ու Մամփրեի մասին ստեղծագործությունը, որքան էլ տարբեր են, մի կարևոր միտք ունեն՝ հայոց գրերը միայն տառերը չեն։ Դրանք դարերի հիշողություն են, ազգային միասնության պատճառ, հոգևոր ժառանգություն, որն էլ ապագա սերունդներին պետք է փոխանցվի։ Մաշտոցը ստեղծեց այբուբենը, իսկ Մամփրեն պատմության մեջ իր պարզ օրինակով ցույց տվեց թե ինչքան կարևոր կարող են լինել տառերը։

1. Լրացնել բաց թողնված տառերը և կետադրել։ 

Ագուլիսի փողոցներն ու հրապարակները լցվել էին մարդկային խառնիճաղանջ բազմությամբ։ Թափառական խաշնարածները խայտաբղետ հագուստներով ու զենքերով լցվել էին ամենուրեք։ Զարմանքով անթաքույց հիացմունքով էին նայում նրանք քաղաքի մեծահարուստ վաճառականների պալատներին, տասնմեկ վանքերի վեղարածածկ գմբեթներին շուկայի անհատնում բարիքներին ակնեղենի ու մետաքսի կրպակներին։ Երբեմնի անըստգյուտ քաղաքը որտեղ արգելված էր անասուն պահել կառք անգամ թույլ չէին տալիս մտնել փողոցները ապականվեց ձիերի ու ջորիների  անտեղությունից ողողվեց անմեղ մարդկան արյամբ։ 

Գեղեցիկ ու հարուստ էր Ագուլիսը։ Լինելով մի խոր կիրճի մեջ երեք կողմից գոտևորված էր ժայռակոփ պարիսպներով։ Բայց էր միայն Արաքս գետի կողմը որը որը պատած էր խառնախիտ այգիներով և մի հզոր ամրակուռ պարսպով։ 

Քաղաքից փոքր-ինչ դուրս  ձորալանջին սիգապանծ  վեր էր խոյանում Թովմա առաքյալի  հնությունից մամռակալած վանքը։ Տաճարի դուռը զարդարված էր փղոսկրյա դրասանգներով իսկ գմբեթին շողշողում էր ոսկե քանդակազարդ խաչը։ Պակաս շքեղ չէին մյուս վանքերը ու տաճարները։ Քաղաքի նեղ փողոցներով  քարե առվակների միջոցով գիշերուզօր քչքչալով վազում էին սառնորակ ջրերը որոնք ոռոգում էին քաղաքի այգիները։  

2. Բացատրիր բառերը՝ խանիճաղանջ, խաշնարած, խայտաբղետ, անթաքույց, վեղարածածկ, ակնեղեն, կրպակ, կիրճ, խառնիխուռն, ամրակուռ, սիգապանծ, դրասանգ։ 
Հասարակ ժողովրդի ստորին խավ, հովիվ, գույնզգույն, չթաքնված, զանգակատան գլխի կոնաձև ծածկ, թանկագին քարեր, փոքրիկ խանութ, լեռնանցք, խառնաշբոթ, ամուր կոփած/պինդ, հպարտ, ծաղկաշղթա

3. Բառակազմորեն վերլուծի՛ր հետևյալ բառերը՝ մարդկային, բազմություն, մեծահարուստ, ակնեղեն, մետաքսյա, հնություն, սառնորակ։ 

մարդ+ային-արմատ+ածանց

բազում+ություն-արմատ+ածանց

մեծ+ա+հարուստ-արմատ+հոդակապ+արմատ

ակն+եղեն-արմատ+ածանց

մետաքս+յա-արմատ+ածանց

հին+ություն-արմատ+ածանց

սառը+որակ-արմատ+արմատ

4. Ներգործական կառուցվածքի նախադասությունները դարձնել կրավորական։ 

Իրիկնային ամպրոպաբեր ամպերը արագորեն պատում են երկինքը։

Երկինքը արագորեն պատվում էր իրիկնային ամպրոպաբեր ամպերից:
Լուսնի կաթնագույն շողերը լուսավորեցին գետ արծաթազօծ գոտին։

Գետի արծաթազօծ գոտին լուսավորվեց լուսնի կաթնագույն շողերից:
Հարյուրավոր էլեկտրական լամպեր լուսավորում էին հովտի երկայնքը։

Հովիտի երկայնքը լսավորվում էր հարյուրավոր էլեկտրական լամպերից:
Անավարտ հուշարձանի շինարարությունն ավարտում է որդին։

Անավարտ հուշարձանի շինարարությունն ավարտվում է որդուց։

Երերկոյան ոստիկանությունը շրջապատել էր սրճարանը։

Սրճարանը շրջապատվել էր երեկոյան ոստիկանության կողմից:
Գնդիկախաղի սեղանը նրանք դրել էին դահլիճի ուղիղ կենտրոնում։

Գնդիկախաղի սեղանը դրվել էր դահլիճի ուղիղ կենտորնում նրանց կողմից:

Կրավորական կառուցվածքի նախադասությունները վերածել ներգործական կառուցվածքի նախադասության։ 

Երկինքը պատռվեց հազար միլիմետրանոց թնդանոթի պայթյունից։

Հազար միլիմետրանոց թնդանոթի պայթյունը երկինքը պատռեց:
Ողջ բուսական և կենդանական աշխարհը ոչնչացվել էր սառնամանիքից։

Սառնամանիքը ոչնչացրել էր ողջ բուսական և կենդանական աշխարհը:
Նիհարությունից անճանաչելիորեն սրվել էր նրա դեմքը։

Նիհարությունը անճանաչելիորեն սրել էր նրա դեմքը:
Նա հուզվում էր ամենաչնչին բաներից։

Ամենաչնչին բաները հուզում էին նրան:
Վաչեի սպանությունը դրդված էր միայն չարությունից ու նախանձից։

Միայն չարությունն ու նախանձն էի դրդել Վաչեի սպանությանը:
Նրա մտքի ընթացքը խախտվեց ջղային մի սարսուռից։ 

Նրա մտքի ընթացքը խախտեց ջրային սարսուռից:

 Առանձնացրո՛ւ դիմավոր և անդեմ ձևերով գրված բառերը։

Գրած, երգող, երազում եմ, եղել է, համբերենք, կխոսեմ, մտածել, հուզվելիս, երգումէինք, խաղա,վերցրո՛ւ, ընտրել, հասած, լողացող, վերցրել էինք։

Դիմավոր-երազում եմ, համբերենք, կխոսեմ, երգում էինք, վերցրո՛ւ, վերցրել էինք

Անդեմ-գրած, երգող, եղել է, մտածել, հուզվելիս, խաղա, ընտրել, հասած, լողացող

Յուրաքանչյուրի դիմաց գրի՛ր, թե որ դերբայն է։

Պարտված-հարակատար

Խմել-անդեմ

քանդակել-անդեմ

գրելու-ապակատար

կռվող-ենթակայական

հաղթող-ենթակայական

մտածող-ենթակայական

ընտրող-ենթակայական

աղացած-հարակատար

քնած-հարակատար

թափված-հարակատար

կարդալիս-համակատար

աշխատելիս-համակատար

վազելիս-համակատար

Գրել բայը խոնարհիր անկատար ներկա և անցյալ ժամանակաձևերով։

գրում եմ, գրում էի

Գրի՛ր և թվարկի՛ր բայի եղանակները։

սահմանական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական, հրամայական

Մտածել բայը խոնարհի՛ր վաղակատար ներկա և անցյալ ժամանակաձևերով։

մտածել եմ, վազել էի

Նստել բայը խոնարհի՛ր ապակատար ներկա և անցյալ ժամանակաձևերով։

նստելու եմ, նստելի էի

Գրեցի, գրեցիր, գրեց ․ ո՞ր ժամանակաձևով է խոնարհված բառը, ինքդ կազմի՛ր տվյալ բայի հոգնակի թիվը։

անցյալ կատարյալ, գրեցինք, գրեցիք, գրեցին

Տրված բայերը դարձրո՛ւ ենթադրական և հարկադրական եղանակով։ Ի՞նչ փոխեցիր։

Գրեմ , գրես գրի, գրենք, գրեք, գրեն։

Կարդայի, կարդայիր, կարդար, կարդայինք, կարդայիք, կարդային։

կգրեմ, կգրես, կգրի, կգրենք, կգրեք, կգրեն

կկարդայի, կկարդայիր,  կկարդար, կկարդայինք, կկարդայիք, կկարդային

պիտի գրեմ, պիտի գրես, պիտի գրի, պիտի գրենք, պիտի գրեք, պիտի գրեն

պիտի կարդայի, պիտի կարդայիր, պիտի կարդար, պիտի կարդայինք, պիտի կարդայիք, պիտի կարդային

Կազմի՛ր տրված բայերի հրամայական եղանակը՝ նշելով այս եղանակի առանձնահատկությունները։

Մտածել, խոսել, վազել, կարդալ, գրել, նստել, երգել, մաքրել, զգուշանալ։

մտածի՛ր, խոսի՛ր, վազի՛ր, կարդա՛, գրի՛, նստի՛ր, երգի՛ր, մաքրի՛ր, զգուշացի՛ր

Կազմի՛ր ուտել բայի հարակատար դերբայը։

կերած

Սովորի՛ր անկանոն բայերը՝ ասել, ուտել, զարկել, բացել, բերել, գալ, լալ, տալ, անել, դնել, տանել, առնել, ելնել, տեսնել, թողնել, լինել,

Անկանոն և պակասավոր բայեր՝ դառնալ, վեր կենալ, լվանալ, լվալ, հուսալ, ցանկալ, կենալ, եմ, գիտեմ, ունեմ, արժեմ, կամ։

• Ընդգծե՛ք բայերը։

Թնդալ, բղավել, ծամթել, լոգանք, կորանք, փշրանք, անցավ, ընկավ,հարավ, խորհեմ, խոհեմ, գդալ, կարդալիս, բազմեն, բազեն։ 

1. Ընդգծե՛ք հարադիր բայերը։ 

Ցույց տալ, փոսն ընկնել, թույլ տալ, լաց լինել, ճաշ տալ, դասի գալ, պար գալ, շուռ գալ, փողոց ելնել, խելոք լինել։ 

1. Ընդգծե՛ք պատճառական ածանց ունեցող բայերը։ 

Հարցնել, ծլեցնել, թռցնել, հեծնել, խմեցնել, իջեցնել, անցնել, զբոսնել, 

1. Ընդգծե՛ք բազմապատկական բայերը։ 

Ժպտալ, գոռգոռալ, փայլփլել, ողողել,շողշողալ, փշրտել, երգել, նեղսրտել, պատառոտել, կողոպտել, կապոտել։ 

1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը։ 

Նա ինձ շատ նրբորեն /զգալ, զգացնել / տվեց, որ ես սխալ եմ։ 

Այս գինին քանի տարի է /հենցրած, հնացրած/։

Նա իմ ձեռքից ոչ մի տեղ էլ չի /փախչի,փախնի/։

Մայրս փոքր ժամանակ ինձ միշտ /քնացնում, քնեցնում/ էր օրորոցայիններով։ 

1. Կրավորական կառույցով նախադասությունները դարձնել ներգործական։

Պատուհանը քամուց բացվեց։ 

Քամին պատուհանը բացեց:

Դպրոցականներին նոր դասագրքեր բաժանվեցին։ 

Դպրոցականներին նոր դասագրքեր բաժանեցին։ 

Այդ սափորը սեղանին դրվել էր մորս կողմից։

Մայրս է այդ սափորը դրել սեղանին:

Ոստիկանության կողմից Գևորգը հրավիրվեց ոստիկանություն։ 

Ոստիկանությունը Գևորգին հրավիրեց ոստիկանություն:

Բաժակը ջարդվեց Անուշի կողմից։ 

Բաժակը ջարդեց Անուշը:

1. Փակագծերում տրված բառերից ընտրել նախադասությանը համապատասխանողը։ 

Մենք հակընդդեմ հայց ենք տվել, որ մեզ նույնպես /տուժած․ տուժված/ կողմ ճանաչեն։ 

Ձեռքերս ցրտից /ճաքճքել, ճաքճքվել / են։ 

Աստիճանով իջնելիս միշտ ձողից /բռնիր,բռնվիր/ , որ չսայթաքես։ 

Քանի օր է, չեն կարողանում մեր թղթակցի հետ /կապվել, կապնվել/։ 

Դասարանի տղաների հետ այսօր նորից /վիճվել, վիճել/ եմ։ 

1. Ընդգծե՛ք բայի անդեմ ձևերը։ 

ողբալ, ծավալ, ձնհալ, հոգալ, կչկչալ, կորած, կասկած, հարբած, փռթկալ, տարած։ 

1. Առանձնացրե՛ք անդեմ ձևերը և գրե՛ք, թե որ դերբայն է։ 

Երգող, գրկած, բազմած, կռվելիս, լրագրող, խմած, խորոված, ծաղկող, փոքրացող, հազալիս, մտածելիս, հավաքել, խոսող, մաքրած, գտած, փնտրելիս, քայլել։ 

Անորոշ-հավաքել, քայլել

Ենթակայական-երգող, ծաղկող, փոքրացող, խոսող

Համակատար-կռվելիս, հազալիս, մտածելիս, փնտրելիս

Հարակատար-գրկած, բազմած, խմած, խորոված, մաքրած, գտած

1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք նախադասությանը համապատասխանողը։ 

Երեխան երկար լաց /լինելիս, լինելուց/շնչակտուր եղավ։ 

Ցանկապատի վրայով /թռչելիս, թռնելիս/տղան ոլորեց ոտքը։ 

Գնադկը թիկունքից էր /դիպչել, դիպել/նրան։

Այգում /զբոսնելիս, զբոսնելուց/ անսպասելիորեն գտա դրամապանակը։

Վերևից նետած քարը ինչքան ավելի վար է ընկնում, այնքան ավելի սաստկանում է նրա թափը, և ամենից ներքև գտնվողին ավելի ուժգին է հարվածում, քան ավելի վերև գտնվողին։ Հեռավոր Չինաստանում մեզանից շատ ժամանակ առաջ, մի կայսր է եղել։ Բոլոր մարդկանց պես նա էլ եկել ու գնացել է։ Բայց նրա մասին մնացել է այս զրույցը։

Ամառային մի օր կայսրն զբոսնում էր իր ապարանքի պարտեզում։ Զբոսնում էր՝ երջանիկ իր փառքով, իր երիտասարդ կյանքով, իր հզորությամբ։ Կայսրը զբոսնելով հասնում է պարտեզի պատշգամբին, որ բացված էր արքունիքի ընդարձակ  հրապարակի վրա։ Բարձրանում է պատշգամբը և նայում հրապարակին։ Արեգակի հուրը վառվել էր քարերի, հողերի վրա, ճառագայթների մի խուրձ ընկնում է կայսեր դեմքին, շիկացած ասեղի պես կիզում նրա դեմքն ու աչքերը։

-Ի՞նչ զարհուրելի տաք է,- ասում է կայսրը և ետ քաշվում։ Սակայն ուշադիր դիտում է հրապարակի վրայի անցուդարձը։ Ձիերը դժվարին ճիգով տանում են բեռնաբարձ սայլերը, շները լեզուները դուրս հանած, հևալով գնում են՝պատերին քսվելով։

Անցնում են մարդիկ, հանում են ծանր, սև գլխարկները, սրբում են քրտնած ճակատները։

«Գոնե այս ծանր գլխարկների փոխարեն թեթև, սպիտակ գլխարկներ դնեին…»։ Եվ հանկարծ կայսեր գլխում  լույս է ծագում։ Հրամայում է, որ իր առջևը գա  մեծ նախարարը։

-Դու չե՞ս տեսնում, որ իմ ժողովուրդը այրվում է այս ավանդական ծանր գլխարկների տակ։

— Այո՛, երկնքի՛ որդի, ճշմարիտ է։

-Ես կամենում եմ, որ վաղվանից ամեն մի չին իմ մեծ պետության մեջ հանի այդ ծանր, սև գլխարկները և սպիտակ, թեթև գլխարկ դնի։

Ապարանք է դառնում կայսրը ավելի գոհ ու երջանիկ, որ այսօր բարի ու օգտակար գործ կատարեց իր ժողովրդի համար։

Մեծ նախարարը մյուս օրը հրապարակում ողջ մայրաքաղաքի ժողովրդի առաջ կարդում է արքայական կամքի հրովարտակը ծանր, սև գլխարկները թեթև, սպիտակ գլխարկներով  փոխարինելու մասին։

Եվ հրամանանագիր է ուղարկում նահանգապետերին, որ ժողովրդին արգելեն ծանր, սև գլխարկներ կրելը և փոխարենը դնեն թեթև, սպիտակ գլխարկներ։

Իսկ նահանգապետերը հրամայում են քաղաքապետերին ու գավառապետերին, որ ժողովրդին արգելեն ծանր գլխարկներ կրելը։ Ընդդիմացողները տուգանքի ենթակա են։

Իրենց կարգին, քաղաքապետերը հրամայում են թաղապետերին, գավառապետերը՝ գյուղապետերին։

Իսկ թաղապետերն ու  գյուղապետերը խստիվ  հրամայում են, որ ամեն մարդ իսկույն կատարե կայսեր հրամանը, որ ուշացողները ծանր պատժի կենթարկվեն։

Երկնային մեծածավալ կայսրության բոլոր նահանգների մեջ  անհամար ոստիկանները եռանդով գործի էին անցել՝ հազարավոր քաղաքներում ու գյուղերում կիրառելով արքայական հրամանը։ Եվ օր օրի վրա ոստիկանների եռանդը աճում է՝ հին գլխարկ կրողներին ծեծում են ու ծանր տուգանքի ենթարկում, գավազաններով մեկդի են շպրտում հին գլխարկները և մերկ գլուխներին հարվածում։ Հեռավոր գավառներում հրամանն անմիջապես չկատարողներին լցնում էին բանտերը և շղթայի զարկում. ավելի հեռավոր վայրերում գլուխներն էին կտրում և ձողի ծայրին անցկացնում՝ սարսափ տարածելու համար…

Վերջապես կայսերական ապարանքի հաստաբեստ պատերը թափանցում  և կայսեր ականջին են հասնում շշուկով տարածված դաժան լուրերը։

Կայսրը սաստիկ զայրացած կանչում է մեծ նախարարին։

-Իրա՞վ են այդ չարաշշուկ լուրերը։

-Այո՛, իրավ են, երկնքի՛ արդարություն։

-Բայց մենք մի մարդասեր օրենք հրատարակեցինք, որ գլխարկները փոխեն, ոչ թե գլուխները կտրեն։

-Սակայն օրենքի ընթացքն այսպես է։ Եվ նրա այս բնական ընթացքի առաջ անզոր է թե՛ իմ, և թե՛ նույնիսկ Ձեր արքայական հզորությունը։Կայսրը գլխիկոր մեկուսացավ իր առանձնասենյակում և իր մռայլ տրամադրությունը փարատելու համար այդ գիշեր ավելի թափով անձնատուր եղավ արքունիքի սովորական խրախճանքին։

Հեղինակ՝ Ավետիք Իսահակյան

1. Մեկնաբանի՛ր կայսեր զգացմունքները գլխարկների պատմությունից առաջ և հետո։

Կայսրը սկզբում ուրախ ու հպարտ էր իր իշխանությամբ, իսկ պատմության վերջում՝ տխուր, զղջացող ու մենավոր՝ հասկանալով, որ բարի մտադրությունն առանց խոր ըմբռնման կարող է վերածվել չարի։

2. Ստեղծված իրավիճակը շտկելու առաջարկներ գրի՛ր։

Կայսրը կարող էր շտկել իրավիճակը, եթե առաջնորդվեր ոչ թե ինքնագոհ հպարտությամբ, այլ խորհրդատվությամբ, համբերությամբ և ժողովրդի նկատմամբ սիրով։
Այս պատմությունը մեզ հիշեցնում է, որ բարի գործ անելիս պետք է ոչ միայն ցանկանալ օգնել, այլև իմանալ՝ ինչպես։

3. Գրի՛ր քո կարծիքը կայսեր որոշման վերաբերյալ։

Ես կարծում եմ՝ կայսրը սխալվեց ոչ թե իր ցանկության, այլ իր մտածելու ձևի մեջ։
Նա չհասկացավ, որ իրական բարեփոխությունը չի արվում հրամանով, այլ՝ զրույցով, լսելով և հասկանալով։

4. Ինչպե՞ս անել, որ լավ գործը վատի չվերածվի։

Լավ գործ կատարելու ցանկությունը կարևոր է, բայց դա միայն առաջին քայլն է։ Որևէ բարեփոխում պետք է իրականացվի՝ լսելով, փոքր քայլերով, թափանցիկ ու պատասխանատու կառավարման միջոցով։ Եթե այս բաները հաշվի չեն առնվում՝ դրական քաղաքականությունը հեշտությամբ կարող է վերածվել վատ արդյունքի:

5. Գրե՛ք էսսե՝ հիմք ունենալով այս ստեղծագործությունը։

Կայսերի պատմությունը հիշեցում է բոլորիս՝ թե իշխանավորներին, թե սովորական մարդկանց․
Եթե ուզում ես բարի բան անել, նախ լսիր, հետո գործիր։

• Առանձնացրե՛ք ածականները։

Խոշոր, անձրև, անտառ, քնքուշ, խեղճ, բարձր, աստառ, բողոք, արգավանդ, երջանիկ, ավանդ, տխուր, գուղձ, հարազատ, գորգ, ամբոխ, անիվ, գանգուր։

• Կապակցությունների իմաստն արտահայտեք մեկ ածական անվանբ։

Ճահիճներով պատված-ճահճապատ

մանրէներ ծնող-մանրէածին

մորը սիրող-մայրասեր

մարդկանց ատող-մարդատյաց

մաքուր գրած-մաքրագիր

միայնակ կյանք վարող-մենակյաց

մեգով պատված-միգապատ

միշտ փթթած-մշտափթիթ

թախծոտ դեմքով-թախծադեմ

միրգ տվող-մրգատու

նոր տնկած-նորատունկ

նվեր տվող-նվիրատու

նուրբ հնչող-նրբահունչ

շահույթ բերող-շահաբեր

շեկ վարսերով-շիկահեր

շատ շնորհներ ունեցող-շնորհաշատ

ինչքից զուրկ-ինչքազուրկ

ոսկուց ձուլված-ոսկեձուլ

ուշքը կորցրած-ուշակորույս

ջուր տանող-ջրատար

• Առանձնացրե՛ք որակական ածականները։

Խոր, ուժեղ, երկար, դառը, թույլ, հաստ, երկաթե, մայրենի, սուր, կեռ, խաղաղ, քարակոփ, բազմաշերտ, մագաղաթյա։

• Առանձնացրե՛ք հարաբերական ածականները։

Առաջնակարգ, պղնփակոփ,  խելացի, պողպատակուռ, թթվաշ, թավշե, դժգոհ, բարձր, գեղեցիկ, պարզ, կավաշեն։

• Առանձնացրե՛ք գերադրական աստիճանի ածականները։

Խստագույն, շագանակագույն, վատթարագույն, վիթխարագույն,միագույն, մանուշակագույն, հիմարագույն,դժվարագույն,ամենազգաց,ամենակոշտ,ամենաքիչ,ամենանուրբ,ցորնագույն։

• Ընդգծե՛ք փոխանուն ածականները։

Նոր տարվա գիշերը  մեծերը մնացել էին տանը, իսկ ջահելներս շրջում էինք տնից տուն։ Հեռախոսիս միջի համարները պարբերաբար վերանայում եմ․ հներըջնջում եմ, նորերն եմ ավելացնում։

Պապս քաղում էր հասուն խնձորները․ հասունները դարսում էր փայտե արկղում, մանրերից տատս չիր էր անում։

• Կազմի՛ր տրված ածականների բաղդատական եղանակը։

խորը, խելացի, գեղեցիկ, քաղցր

• Գտե՛ք սխալները և ուղղե՛ք ։

Սա իմ ամենագեղեցիկ զգեստն է։

Դա մեծագույն նվաճումն էր, որը մենք ունեցել ենք։

Սերոբը ամենաազնիվ մարդն է, որին հանդիպել եմ։

Մեդալը լավագույն պարգևն էր, որ ստացա այս տարի։

• Նկարագրե՛ք աշուն՝ օգտագործելով որքան հնարավոր է շատ ածականներ։

Աշունը տարվա ամենագունեղ ամիսն է: Այն շատ գույնզգույն է, լինում է՝ կարմրավուն, դեղնավուն, նարնջագույն: Աշնանը շատ են լինում հորդառատ անձրևներ: Աշնան ժամանակ քայլելը հաճելի է, եղանակը զով է, օդը թարմ:

• Լրացրե՛ք բաց թողնված բառերը։

Ըստ իմաստի՝ ածականները բաժանվում են երկու խմբի՝ որակական և հարաբերական։

Որակական ածականների մեծ մասն ունի համեմատության աստիճաններ։

Ածականն ունի համեմատության դրական աստիճան բաղդատական աստիճան, գերադրական աստիճան,

Գոյական

1. Առանձնացրե՛ք գոյականները։

Կարծր, աղմուկ, մշտապես, ընկերություն, տրորել, հորովել, քամի, թերևս, վախճան, հինգ, հարկավ, ստվեր, ագրավ։

Գոյականներ են՝
աղմուկ, ընկերություն, քամի, վախճան, ստվեր, ագռավ։

2. Ընդգծե՛ք իրանիշ գոյականները։

Դյուցազն, ակումբ, գուլպա, աղաղակ, նվագ, արտույտ, հյուպատոս, հանդիսական, մատիտ։
(Զավակ, ծնունդ, թագաժառանգ — անձնանիշ են, ուստի չեն ընդգծվում այստեղ։)

Իրանիշ գոյականներ են՝
ակումբ, գուլպա, աղաղակ, նվագ, արտույտ, հյուպատոս, հանդիսական, մատիտ։

3. Ընդգծե՛ք անձնանիշ գոյականները։

Ախոյան, սարկավագ, ծղրիդ, կախարդ, դուստր, ջորի, արշավ, կայսր, ականջ, աղախին, բժիշկ, բազե, գավիթ։

Անձնանիշ գոյականներ են՝
ախոյան, սարկավագ, կախարդ, դուստր, կայսր, աղախին, բժիշկ։

4. Ուղղե՛ք հատուկ անունների գրությունը։

Ճիշտ տարբերակները՝

Մեծ Հայք

Արշակ Երկրորդ

Կարմիր բլուր

Անիի միջնաբերդ

Դավիթ Շինարար

Հայաստանի Հանրապետություն

Ռուսաստանի Դաշնություն

5. Կազմե՛ք տրված գոյականների հոգնակի թիվը։

6. Փակագծում տրված բառերից ընդգծե՛ք ճիշտը։

Մեր թիմն հաղթեց գավաթի մրցաշարում։

Քաղբանտարկյալների կանայք նստացույց են սկսել կառավարության շենքի առջև։

Վերջապես ուղեկցողն եկավ։

Քիչ անց ամպրոպն որոտաց։

Կարենն, իմ ավագ եղբայրն, արդեն ավարտել է դպրոցը։

8. Նշե՛ք տրված բառերի հոլովումը։

Այս բառերը հիմնականում անհոլով են, այսինքն՝ չեն փոփոխվում հոլովներով․
աշուն, այսօր, կեսգիշեր, երեկո, ուրբաթ, տարի, ամիս, օր, երեկ, րոպե, երբ, մահ, ժամ, գարուն, դար, մարդ, մեծություն, ամառ, ձու, ընկեր, լեռ, բեռ, ձյուն։

Բայց դրանցից մի մասը հոլովվում է՝

Հոլովվողներ՝ աշուն, երեկո, տարի, ամիս, օր, մահ, ժամ, գարուն, դար, մարդ, մեծություն, ամառ, ձու, ընկեր, լեռ, բեռ, ձյուն։

Անհոլովներ՝ այսօր, կեսգիշեր, ուրբաթ, երեկ, երբ։

• Առանձնացրե՛ք գոյականները։

Կարծր, աղմուկ, մշտապես, ընկերություն, տրորել, հորովել, քամի, թերևս, վախճան, հինգ, հարկավ, ստվեր, ագռավ։

• Ընդգծե՛ք իրանիշ գոյականները։

Դյուցազն, ակումբ, գուլպա, աղաղակ,զավակ, ծնունդ, նվագ, արտույտ,հյուպատոս, հանդիսական, թագաժառանգ, մատիտ։

• Ընդգծե՛ք անձնանիշ գոյականները։

Ախոյան, սարկավագ, ծղրիդ, կախարդ, դուստր, ջորի, արշավ, կայսր, ականջ, աղախին, բժիշկ, բազե, գավիթ։

• Ուղղե՛ք հատուկ անունների գրությունը։

Մեծ Հայք, Արշակ Երկրորդ, Կարմիր բլուր, Անիի միջնաբերդ, Դավիթ Շինարար, Հայաստանի Հանրապետություն, Ռուսաստանի Դաշնություն։

• Կազմե՛ք տրված գոյականների հոգնակի թիվը։

Կրիա, թիվ, վկա, սպի, ջիղ, գաթա, զորամաս, սրունք, ջահակիր, կոճղ, կայսր, մարդ, վիպագիր։

կրիաներ, թվեր, վկաներ, սպիներ, ջղեր, գաթաներ, զորամասեր, սրունքներ, ջահակիրներ, կոճղեր, կայսրներ, մարդիկ, վիպագրեր

• Փակագծում տրված բառերից ընդգծեք ճիշտը։

Մեր /թիմը, թիմն/ հաղթեց գավաթի մրցաշարում։

Քաղբանտարկյալների /կանայք, կանայքը/ նստացույց են սկսել կառավարության շենքի առջև։

Վերջապես /ուղեկցողը, ուղեկցողն/ եկավ։

Քիչանց /ամպրոպը, ամպրոպն/ որոտաց։

/Կարենն, Կարենը/ ՝ իմ ավագ /եղբայրը, եղբայրն/ , արդեն ավարտել է դպրոցը։

• Հոլովեք տրված բառերը՝ այգի, հարկ, ժողով, բժիշկ, երկինք։

այգի, այգու, այգուն, այգին, այգուց, այգով, այգու մեջ

հարկ, հարկի, հարկին, հարկը, հարկից, հարկով, հարկի մեջ

ժողով, ժողովի, ժողովին, ժողովը, ժողովից, ժողովով, ժողովում

բժիշկ, բժշկի, բժշկին, բժշկին, բժշկից, բժիշկով

երկինք, երկնքի, երկնքին, երկինքը, երկնքից, երկնքով, երկնքում

• Նշե՛ք տրված բառերի հոլովումը՝ աշուն, այսօր, կեսգիշեր, երեկո, ուրբաթ, տարի, ամիս, օր, երեկ, րոպե, երբ, մահ, ժամ, գարուն, դար, մարդ, մեծություն, ամառ, ձու, ընկեր, լեռ, բեռ, ձյուն։

աշնան, այսորվա, կեսգիշերվա, տարու, ամսվա, օրվա, երեկվա, րոպեի, երբվա, մահվան, ժամվա, գարնան, դարի, մարդու, մեծության, ամռան, ձվի, ընկերոջ, լեռան, ձյան

• Կապակցության իմաստն արտահայտե՛ք մեկ գոյականով։

Այգի բացվելը-այգեբաց

բարին կամեցող-բարեկամ

բլուրների շարք-բլրաշարք

գարու հաց-գարեհաց

գլուխների քանակը-գլխաքանակ

դափնուց հյուսված պսակ-դափնեպսակ

երգիչների խումբ-երգչախումբ

երթևեկության ուղի-երթևեկուղի

զենք կրող-զինակիր

զույգերով պար-զուգապար

ընծայելու մասին գիր-ընծայագիր

ձեթի ճրագ-ձիթաճրագ

ժամանակ անցկացնելը-ժամանց

դեմքի նկար-դիմանկար

ետին խորշ-ետնախորշ

երգերի շարք-երգաշար

ողբ ասողը-ողբասաց

չմուշկներով վազելը-չմշքավազք

պատվեր տվողը-պատվիրատու

ոսկուց ձուլված դրամ-ոսկեձուլ

լեռն անցնելու տեղը-

լուր բերողը-լրաբեր

ծաղիկներ վաճառողը-ծաղկավաճառ

ոտքի թաթը-ոտնաթաթ

պահակային զորք-պահազոր

իրեր պահելու սենյակ-ավանդատուն

պատիժը կրելու խուց-պատժախուց

1. Տրված բառերից ընտրիր արմատներ, ավելացրո՛ւ ական վերջածանցը և ստացի՛ր նոր բառեր։

Վայրկյան, տուն, ընտանիք, պատանի, ընկերություն, կողմնակից։ 

Վայրեական, տնական, ընտանեկան, պատանեկան, ընկերական, կողմնական

1.  Տրված բառերից ընտրիր արմատներ ավելացրո՛ւ անք վերջածանցը և ստացի՛ր նոր բառեր։

Այլադավան, գուրգուրել, սիգապանծ, փրկագին, արհամարհել, երազել, փակուղի, պերճուհի, հերյուրել, անպաճույճ, պճնամոլ, առատահոս, տառապել։ 

Դավանանք, գուրգուրանք, պանծանք, փրկանք, արհամարանք, երազանք,փականք, պերճանք, հեյրուրանք, պաճուճանք, պնճանք,հոսանք, տառապանք

1. Տրված բառերի առաջին արմատով կազմի՛ր նոր բառեր՝ որպես երկրորդ բաղադրիչ։

Առատաձեռն

բերքառատ

Վիճակագրություն

անվիճակ

Վազանց

արագավազ

Հաշվենկատ

անհաշիվ

Խուսանավել

մարդախույս

Մահագույժ

անմահ

1. Բառակապակցությունների իմաստն արտահայտի՛ր մեկ բառով։

Սիրտը փակելը-նեղանալ

 աստծո գառ-անմեղ

ականջ տանել-ձանձրացնել

քամուն տալ-ծախսել

զարմանքը շարժել-ապշեցնել

արյունը պղտորել-բարկանալ

թևաթափ լինել-հուսահատվել

շարքից դուրս գալ-մահանալ

աշխարհով մեկ լինել-երջանկանալ

աչքը լիանալ-բավարարվել

կյանքի կոչել-կենդանացնել/իրականացնել

առյուծ կտրել-քաջանալ

5.     Բառակապակցությունները դարձրո՛ւ  բարդ բառեր։

Գեղեցիկ կազմվածք ունեցող

գեղակազմ

Վրեժ առնող

վրիժառու

Աչքի թարթելը

ակնթարթ

Միտքը բերել

մտաբերել

Սովից լլկված

սովալլուկ

Հոգնելուց տանջված 

հոգնատանջ

1.     Կազմի՛ր նոր բառեր՝ տրվածների արմատներին ավելացնելով -գին վերջածանցը։

Թախանձանք,կարոտաբաղձ, լալ, հիվանդանոց, ցավակից, սիրտ։ 

Թախանձագին, կարոտագին, լալագին, հիվանդագին, ցավագին, սրտագին

1. Գտի՛ր հոմանիշները և գրի՛ր կողք կողքի։

Լայնախոհ հարմար

Դողէրոցք սատար

Պատշաճ շրջահայաց

Advertisement

https://edge.aditude.io/safeframe/1-1-1/html/container.html

Նեցուկ  այգաբաց

Կայսր տենդ

Արշալույս արքա 

Կայսր-արքա, արշալույս-այգաբաց, պատճաշ-հարմար, լայնախոհ-շրջահայաց, նեցուկ-սատար, դողէրոցք-տենդ

1.    Կազմել վեց բարդ բառ սյունակներից ընտրելով մեկական արմատ։

Այբ   դիտել

Շուք գիր

Ակն փեղկ

Անդորր   գրգիռ

Երկու             բեն

Ջիղ   մուտք 

այբուբեն, ակնդետ, շքամուտք, ջղագրգիռ, երկփեղկ, անդորրագիր

1.      Յուրաքանչյուր սյունակից ընտրելով մեկական նախածանց և արմատ՝ կազմել վեց նախածանցավոր բառ։

Չ                   պատկերասարահ

Արտ                        արևելագետ

Տ                 բեմահարթակ

Ան          խնդրառություն

Գեր               ուսումնատենչ

Թեր                    երկնահաս 

Տգետ, արտապատկեր, գերխնդիր, չհաս, անհարթ, թերուս

1.  Հետևյալ բառակապակցությունները դարձրե՛ք բարդ բառեր։

Կյանք սիրող-կենսասեր

Կենսագրություն գրող-կենսագիր

Հայերին հալածող-հայահալած

Տանջանքից լլկված-տանջալլուկ

Ջրում սուզված-ջրասույզ

Տաղ ասող-տաղասաց

Մենակ կատարող-մենակատար

Հոգին զմայլեցնող-հոգեզմայլ

Մանկան միտք ունեցող-մանկամիտ

Հրեղեն աչքեր ունեցող-հրաչյա

Երկինք սլացող-երկնասլաց

Սիրով սնված-սիրասուն

1.   Տրված բառերի արմատներից մեկին ավելացրո՛ւ ույթ վերջածանցը և ստացիր նոր բառեր։

Մրցակցություն, հակասություն, անմշակ, ծածկագրություն, շահադիտական, դատավարություն, անվերջանալի, արժետոմս, հասնել, երևալ, ցերեկային, արտասովոր, տիրապետություն, տարրալուծել, ավանդական, խելքահան, անբնական, դրվածք, զորահավաք, անտառահատ, բարդություն, ձանձրալի, նորարար, եզրագիծ, աշխատավարձ։ 

մրցույթ, հակասույթ, մշակույթ, ծածկույթ, շահույթ, վարույթ, վերջույթ, արժույթ, հասույթ, երևույթ, ցերեկույթ, սովորույթ, տիրույթ, լուծույթ, ավանդույթ, հանույթ, բնույթ, դրույթ, հավաքույթ, հատույթ, բարդույթ, ձանձրույթ, նորույթ, եզրույթ, վարձույթ

11. Սյունակներից առանձնացնել և կողք կողքի գրել հոմանիշ բառերը։

Որոնել կարկամել

Պապանձվել  նվիրել

Կշտամբել       դիտել

Նայել                 խորհել

Ընծայել             հանդիմանել

Մտածել                փնտրել 

որոնել-փնտրել, նայել-դիտել, մտածել-խորհել, ընծայել-նվիրել, պապանձվել-կարկամել, կշտամբել-հանդիմանել,