Հասարակագիտություն

Մասնակիցներ` Միջին դպրոցի 8-րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը`

  • Ինչ է ազատությունը

Ազատությունը մարդու բնական իրավունքն է, որը հնարավորություն է տալիս իրենից անկախ որոշումներ կայացնել, իր կամքն ու համոզմունքներն արտահայտել, և ապրելու այնպես, ինչպես ինքը ցանկանում է՝ առանց արտաքին ճնշման կամ սահմանափակումների։ Ազատությունը ներառում է ոչ միայն ֆիզիկական ազատությունը, այլ նաև մտքի, խոսքի, հավատքի և գործողությունների ազատությունը։

  • Ազատություն տեսակները
  1. Անհատական ազատություն
    Սա մարդու անձնական ազատությունն է, որը հնարավորություն է տալիս սեփական կյանքն ինքնուրույն ղեկավարել և արտահայտել իր ինքնությունն առանց խտրականության։
  2. Քաղաքական ազատություն
    Քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները պետական համակարգում, ինչպիսիք են՝ խոսքի ազատությունը, ընտրելու և ընտրվելու իրավունքը։
  3. Մտքի և խոսքի ազատություն
    Իրավունք՝ արտահայտելու սեփական կարծիքներն ու գաղափարները առանց խոչընդոտների կամ սահմանափակումների։
  4. Հավատքի ազատություն
    Իրավունք՝ ընտրելու կամ չընտրելու կրոնական համոզմունքներ։
  5. Սոցիալական ազատություն
    Ազատություն հասարակության մեջ հավասարություն ունենալու, առանց խտրականության մասնակցելու սոցիալական կյանքին։
  • Գրել պատումներ ազատության համար պայքարած հայ հերոսների մասին: 
  1. Անդրանիկ Օզանյան
    Անդրանիկ Օզանյանը հայ ազատագրական շարժման անվանի գործիչներից էր։ Նա պայքարում էր օսմանյան լծից ազատագրելու հայ ժողովրդին։ Իր ղեկավարած ֆիդայական խմբերով Անդրանիկը բազմաթիվ ճակատամարտեր է հաղթել՝ պաշտպանելով հայկական գյուղերն ու խաղաղ բնակիչներին։ Նրա քաջությունը և անձնվիրությունը դարձան ազգային ազատության խորհրդանիշ։
  2. Մոնթե Մելքոնյան
    Մոնթե Մելքոնյանը՝ Արտաշատի Մոնթե անունով հայտնի հայ ազատամարտիկ, կարևոր դեր է ունեցել Արցախյան ազատամարտի ընթացքում։ Նա պայքարում էր Արցախի անկախության համար՝ միաժամանակ լինելով հայրենասիրության և արդարության օրինակ։ Մոնթեն իր կյանքը զոհաբերեց՝ ի նպաստ հայ ժողովրդի ինքնորոշման։
  3. Սարգիս Զորավար (Սարգիս Մեհրաբյան)
    Սարգիս Զորավարը նույնպես մղվեց ազատագրական պայքարի՝ մասնակցելով հայոց ինքնապաշտպանական մի շարք ճակատամարտերի։ Նա առաջնորդում էր հայ ֆիդայիներին և իրանով հաղթական ոգի էր ներշնչում նրանց։
    Այս հերոսները համարձակորեն պայքարեցին և զոհեցին իրենց կյանքը, որպեսզի

Այս հերոսները համարձակորեն պայքարեցին և զոհեցին իրենց կյանքը, որպեսզի հայ ժողովուրդը կարողանա ապրել ազատ ու արժանապատիվ կյանքով։

  • Ազատության թեմայով ֆոտոշարեր, տեսանյութեր,  

Արդյունքում`

Սովորողները պատրաստում են ազատության թեմայով ֆոտոշարեր, տեսանյութեր, գրում են պատումներ:

Աշխարհագրություն

Դասի հղումը
Այլ հղումներ 123

Ռուսատանի սահմանները

  • Ի՞նչ դեր ունեն Ռուսաստանի բնական պայմաններն ու բնական ռեսուրսները երկրի զարգացման հարցում

Ռուսաստանն ունի հսկայական բնական ռեսուրսներ և տարբերակված բնական պայմաններ, որոնք մեծ ազդեցություն ունեն նրա տնտեսական և քաղաքական զարգացման վրա։

  1. Բնական ռեսուրսների դեր

Էներգետիկ ռեսուրսներ: Ռուսաստանը համարվում է նավթի, գազի և ածխի խոշորագույն մատակարարներից մեկը, ինչը նրա տնտեսության հիմնական սյուներից է։ Այդ ռեսուրսների արտահանումը ապահովում է երկրի բյուջեի զգալի մասը։

Անտառային ռեսուրսներ: Սիբիրի անտառները հանդիսանում են փայտանյութի հիմնական աղբյուր։

Հանքային ռեսուրսներ: Ռուսաստանը ունի հանքային պաշարների (ոսկի, ադամանդ, երկաթ, պղինձ) խոշորագույն պաշարներ, որոնք օգտագործվում են արդյունաբերության և արտահանման համար։

Ջրային ռեսուրսներ: Ռուսաստանը հարուստ է գետերով, լճերով (օրինակ՝ Բայկալ լիճ), ինչը կարևոր է ջրաէներգետիկայի և խմելու ջրի ապահովման համար։

  1. Բնական պայմանների ազդեցությունը

Կլիմա: Կան խիստ ցուրտ կլիմայական գոտիներ, որոնք սահմանափակում են գյուղատնտեսության զարգացումը, հատկապես Սիբիրում։ Սակայն տափաստանային գոտիները նպաստավոր են հացահատիկային բույսերի մշակման համար։

Տարածական դիրք: Երկիրը գտնվում է Եվրասիայի կենտրոնում, ինչը թույլ է տալիս տնտեսական կապեր հաստատել Ասիայի և Եվրոպայի երկրների հետ։

Բազմազան բնաշխարհ: Տարբեր կլիմայական գոտիները նպաստում են զբոսաշրջության և բնապահպանական նախագծերի զարգացմանը։

  • Ուրվագծայի քարտեզի վրա նշել Ռուսաստանի հարևան պետությունները, ափերը ողողողջրային ավազանները:

Ռուսաստանի հարևան պետություններ

Արևմուտք: Ֆինլանդիա, Էստոնիա, Լատվիա, Լիտվա, Բելառուս, Ուկրաինա

Հարավ: Վրաստան, Ադրբեջան, Ղազախստան, Մոնղոլիա, Չինաստան, Հյուսիսային Կորեա

Հյուսիս-արևմուտք: Նորվեգիա

  1. Ողող ջրային ավազաններ

Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս

Խաղաղ օվկիանոս

Ատլանտյան օվկիանոսի մասեր (Սև ծով, Բալթիկ ծով)

Կենսաբանություն

Ընկերներ ջան, այս շաբաթ ներկայացնելու եք․

  • Հենաշարժիչ համակարգ
  •  բաժինները կառուցվածքը
  •  ոսկրերի աճը։

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

1.Որո՞նք են կմախքի բաժինները:

Կմախքը մարմնի հենարանն է, նրան տալիս է որոշակի ձև և դիրք տարածության մեջ։ Ոսկրերը միանալով առաջացնում են խոռոչներ և պաշտպանում նրանցում գտնվող օրգաններն արտաքին ազդեցություններից։ Գանգատուփը գլխուղեղի զետեղարանն է, ողնաշարային խողովակը՝ ողնուղեղի ոսկրապատյանը, կրծքավանդակը պաշտպանում է սիրտը, թոքերը, Ոսկրերը պարունակում են հանքային փոխանակությանը մասնակցող աղեր (երկաթի, ֆոսֆորի, կալցիումի և ուրիշ)։ Ոսկորը նաև արյունաստեղծ օրգան է։

  1. Ի՞նչ բաժիններից է կազմված իրանի կմախքը:

Իրանի կմախքը կազմում են ողնաշարը և կրծքավանդակը։ Ողնաշարի երկարությունը մարմնի ընդհանուր երկարության 40 %-ն է կազմում։ Այն կազմված է 33-34 ողերից։

  1. Ի՞նչ ոսկրերից է կազմված կրծքա վանդակը:

Կրծքային ողերը, 12 զույգ կողերը և կրծոսկրը կազմում են կրծքավանդակի կմախքը։

Կողը տափակ, կոր ոսկր է։ Առջևի մասում վերին 10 զույգ կողերը աճառային կցմամբ միացած են կրծոսկրին, իսկ ստորին 2 զույգը մնացածներից կարճ են և ազատ են վերջանում։ Կողերը հետին ծայրերով հոդավորված են կրծքային ողներին։ Դա ապահովում է կրծքավանդակի շարժունությունը շնչառության ժամանակ։

4.Ի նչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի մարդու կմախքը` կապված ուղղաձիգ քայլվածքի հետ:
Ուղղաձիգ քայլվածքի հետ կապված՝ մարդու ստորին ազատ վերջույթների ոսկրերը ավելի զանգվածային են, քանի որ իրենց վրա են կրում մարմնի ամբողջ ծանրությունը։

  1. Ի՞նչ դեր են կատարում ողնաշարիկորությունները:

Ողնաշարն ունի 4 կորություն՝ պարանոցային և գոտկային հատվածներում այն ուղղված է առաջ, իսկ կրծքային և սրբանային հատվածներում՝ հետ։ Նորածնի ողնաշարը գրեթե ուղիղ է։ Կորություններն առաջանում են, երբ երեխան սկսում է գլուխը պահել, նստել, կանգնել և քայլել։ Ողնաշարի ֆիզիոլոգիական այս կորությունները մեծացնում են նրա ճկունությունը և մեղմացնում այն հարվածներն ու ցնցումները, որոնք գանգին են հասնում քայլելիս, ցատկելիս, վազելիս։

Ներկայացնելու եմ նոր թեմա․

  • Մկանային համակարգ- դասագիրք էջ՝ 74
  • Լրացուցիչ նյութ

Երկրաչափություն

Առաջադրանքներ․

1)30o անկյուն ունեցող ուղղանկյուն եռանկյունը պտտվում է մեծ էջի շուրջը։ Գտեք պտտումից առաջացած կոնի ծնորդը, եթե այդ կոնի շառավիղը 15 սմ է:

Պատասխան ՝ 2 * 15 =30 

2)Կոնի առանցքային հատույթը 12 սմ կողմով հավասարակողմ եռանկյուն է։ Որոշեք այդ կոնի շառավիղն ու ծնորդը։

Շառավիղը` 6 

ծնորդը ՝12 

3)Կոնի առանցքային հատույթը հավասարասրուն ուղղանկյուն եռանկյուն է, որի ներքնաձիգը 20 սմ է։ Գտեք այդ կոնի շառավիղը։

Պատասխան ՝ 10

Русский язык

1 урок.

Я не люблю смотреть телевизионные передачи. Но были программы, которые я смотрел всегда: танцы на льду. Потом я устал от них и смотреть перестал. Перестал систематически, смотрю только эпизодически. Больше всего мне нравится, когда те, кого считают слабыми или кто ещё не вошёл в обоймы «признанных», выступают удачно. Удача начинающих или удача неудачливых приносит, бесспорно, гораздо более удовлетворения, чем удача удачников.

Но дело не в этом. Больше всего меня восхищает, как «конькобежец» (так в старину называли спортсменов на льду) выправляет свои ошибки во время танца. Упал и встаёт, быстро вступая снова в танец, и ведёт этот танец как ни в чём не бывало. Это искусство, огромное искусство.

Но ведь в жизни ошибок бывает гораздо больше, чем на ледяном поле. И надо уметь выходить из ошибок. Надо исправлять их немедленно и красиво. Да, именно красиво. Когда человек упорствует в своей ошибке или чересчур переживает, думает, что жизнь кончилась, «всё погибло»,  — это досадно и для него, и для окружающих. Окружающие испытывают неловкость не от самой ошибки, а от того, какое неумение проявляет ошибившийся в её исправлении.

Признаться в своей ошибке перед самим собой (не обязательно делать это публично: тогда это либо стыдно, либо рисовка) не всегда легко, нужен опыт. Нужен опыт, чтобы после совершённой ошибки как можно скорее и как можно легче включиться в работу, продолжить её. И окружающим не надо понуждать человека к признанию ошибки, надо побуждать к её исправлению, реагируя так, как реагируют зрители на соревнованиях. Иногда даже награждать спортсмена, легко исправившего свою ошибку, радостными аплодисментами при первом же удобном случае.

Надо не запоминать сотни правил, а запомнить одно  — необходимость уважительного отношения к себе и к другим.

(По Д. С. Лихачёву)

Вопросы к представленном тексту:

1.Какие телевизионные передачи автор изначально любил смотреть?

Автор изначально любил смотреть танцы на льду.

2. Что, по мнению автора, приносит больше удовлетворения: удача начинающих или удача признанных спортсменов?

По мнению автора, удача начинающих или неудачливых приносит гораздо больше удовлетворения, чем удача удачников.

3. Как автор описывает процесс исправления ошибок в жизни по сравнению с танцем на льду?

Автор сравнивает исправление ошибок в жизни с тем, как фигуристы справляются с падениями во время танца: они быстро встают, продолжают выступление и делают это так, словно ничего не произошло.

4. Как вы понимаете фразу «исправлять ошибки немедленно и красиво» в контексте жизни?

Исправлять ошибки немедленно и красиво — значит быстро осознать свою ошибку, достойно выйти из ситуации и продолжить свои действия, не теряя уверенности и сохраняя уважение к себе и окружающим.

5. Почему автор считает важным не запоминать много правил, а сосредоточиться на уважительном отношении к себе и другим?

Автор считает, что уважительное отношение к себе и другим помогает быстрее справляться с ошибками и сохранять гармонию в отношениях, что гораздо важнее, чем знание множества мелких правил.

6. Как вы справляетесь с ошибками в своей жизни? Используете ли вы какие-либо из рекомендаций автора?

Ответ зависит от вашего опыта. Пример: “Я стараюсь признавать свои ошибки перед собой и быстро исправлять их. Мне близка идея автора, что важно не зацикливаться на переживаниях, а действовать конструктивно.”)

7. Как можно поддерживать уважение и позитивное отношение в трудных ситуациях, связанных с ошибками?

Уважение и позитивное отношение можно поддерживать, проявляя терпение, сочувствие и акцентируя внимание не на ошибке, а на её исправлении.

Задания к представленному тексту:

1.Определите и запишите основные идеи автора о том, как нужно исправлять ошибки.

Ошибки нужно исправлять быстро и достойно.

• Важно сохранять уверенность и уважение к себе и другим.

• Не следует зацикливаться на ошибке или чрезмерно переживать.

• Нужно развивать опыт, чтобы легче возвращаться к делу после ошибки.

• Окружающие должны поддерживать и мотивировать исправление, а не осуждать.

2. Напишите отзыв на текст, в котором вы изложите свои соглашения и несогласия с идеями автора, опираясь на личный опыт или дополнительные источники.

Автор делится глубокими мыслями о том, как важно уметь исправлять ошибки красиво и быстро. Я согласен с идеей, что ошибки неизбежны, но их исправление показывает зрелость человека. Например, в моей жизни были ситуации, когда я, признавая свои ошибки, учился чему-то новому и становился сильнее. Однако я считаю, что иногда требуется больше времени на исправление, и не всегда “немедленность” возможна.

3. Исследуйте, как известные успешные личности исправляют свои ошибки и как это соотносится с подходами, описанными в тексте. Приведите примеры.

Илон Маск: На ранних этапах SpaceX его ракеты несколько раз терпели неудачи, но он использовал каждую ошибку как возможность для анализа и улучшения. Этот подход соответствует идее автора о том, что нужно учиться на ошибках и двигаться дальше.

• Стив Джобс: После увольнения из Apple он признал свои ошибки в управлении и вернулся в компанию с новыми идеями, что привело к её процветанию. Это также демонстрирует способность быстро и красиво исправлять свои ошибки.

Творческие задания:

1.Напишите личное письмо себе, в котором подробно опишите, как вы будете исправлять ошибки в будущем, опираясь на советы из текста.

дорогая Люси

Я хочу поговорить с тобой о том, как важно правильно исправлять ошибки. Ошибки неизбежны, и их будет немало, но я верю, что ты сможешь справляться с ними достойно. Вот что я предлагаю:

Во-первых, не бойся признать свои ошибки, особенно перед самим собой. Это не проявление слабости, а знак внутренней силы. Не думай, что ошибка – это конец. Это просто урок.

Во-вторых, действуй быстро и решительно. Исправляя свои ошибки сразу, ты избежишь многих осложнений. Сделай это так, чтобы сохранить уважение к себе и окружающим. Постарайся превратить каждую неудачу в возможность чему-то научиться.

Наконец, помни, что уважительное отношение к себе и другим важнее любых правил. Если ты поддержишь себя в трудные моменты, другие тоже заметят твою стойкость.

Ты сильнее, чем думаешь. Главное — не сдаваться и всегда помнить: исправлять ошибки красиво — это искусство.

С уважением,

Самая красивая Люси . 

2. Напишите эссе на тему «Как исправлять ошибки и почему это важно». Используйте идеи из текста как основу для своей работы.

Ошибки – это неотъемлемая часть жизни. Каждый из нас ошибается, но именно то, как мы исправляем свои ошибки, определяет нас как личностей.

Ошибки учат нас быть сильнее и мудрее. Они помогают увидеть слабые стороны и дают шанс их исправить. Однако не каждая ошибка становится уроком – только та, которую мы готовы признать. Как отметил автор текста, важно исправлять ошибки быстро и красиво. Это не только избавляет от лишнего стресса, но и помогает сохранить уверенность в себе.

Важно понимать, что исправление ошибки – это не просто действие, а выражение уважения к себе и другим. Люди, которые умеют gracefully выходить из сложных ситуаций, вызывают восхищение. Это касается и нашей работы, и отношений. Умение быстро адаптироваться к обстоятельствам делает нас успешнее.

Исправление ошибок – это искусство, которому нужно учиться. Но начать можно с малого: признавать свои промахи, анализировать их и искать решения. Это сделает нас сильнее и поможет двигаться вперёд, несмотря на трудности.

3. Проведите анализ того, как ошибка исправляется в разных культурах или странах. Как это соотносится с идеями автора?

В разных странах отношение к ошибкам варьируется. Например:

• Япония: Здесь признание ошибки считается признаком чести. В японской культуре большое внимание уделяется тому, чтобы исправить ошибку максимально корректно, не нарушая гармонии коллектива. Это перекликается с идеей автора о необходимости уважительного отношения к другим.

• США: В американской культуре ошибки воспринимаются как часть пути к успеху. Термин “fail forward” означает, что каждая ошибка — это шаг вперёд. Такой подход соответствует идее автора о том, что ошибки – это возможность учиться и становиться лучше.

• Армения: В армянской культуре акцент делается на коллективной поддержке. Ошибки не всегда осуждаются, особенно если человек стремится их исправить. Это похоже на мысль автора о том, что окружение должно поддерживать, а не осуждать.

Эти примеры показывают, что подходы к исправлению ошибок могут различаться, но суть остаётся одной: ошибки нужно исправлять достойно, сохраняя уважение к себе и окружающим.

Հայոց լեզու

Աշխատանք դասարանում

1. Տրված նախադասությունները ձևի և իմաստի ի՞նչ տարբերություններ ունեն:

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզել են, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

Ներկա 

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզեցին, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում էր երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

Անցյալ կատարյալ 

Ֆրանսիացի գիտնականները կպարզեն, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

ենթադրական 

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզել են, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսելու է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

վաղակատար ներկա 

2. Փակագծերի բայերը պահանջված ձևով գրի՛ր, հետո տեքստերը համեմատի՛ր:

Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (արտահայտել) զգացմունքները, եթե շարժվելկարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ (ստեղծել) և, հավանաբար, (կարողանալ) ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Խոտերն ու ծաղիկներն կարտահայտեն զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ կստեղծվեն և, հավանաբար, կկարողանան ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (արտահայտել) զգացմունքները, եթեշարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանայինայդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավպայմաններ (ստեղծել) և, հավանաբար, (կարողանալ) ավելիարդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ: 

Խոտերն ու ծաղիկներն կարտահայտեին զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանայինայդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավպայմաններ կստեղծեին  և, հավանաբար, կկարողանաին ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ: 

3. Տրված բայերր խոնարհի´ր ըղձական եղանակով (ապառնու ևանցյալի բոլոր ձևերը կազմի´ր): 

Ապրել, անցնել, խաղալ, հեռանալ: 

Ապրել

• Ապառնի: ապրեի, ապրեիր, ապրեր, ապրեինք, ապրեիք, ապրեին

• Անցյալ: ապրած լինեի, ապրած լինեիր, ապրած լիներ, ապրած լինեինք, ապրած լինեիք, ապրած լինեին

Անցնել

• Ապառնի: անցնեի, անցնեիր, անցներ, անցնեինք, անցնեիք, անցնեին

• Անցյալ: անցած լինեի, անցած լինեիր, անցած լիներ, անցած լինեինք, անցած լինեիք, անցած լինեին

Խաղալ

• Ապառնի: խաղայի, խաղայիր, խաղար, խաղայինք, խաղայիք, խաղային

• Անցյալ: խաղացած լինեի, խաղացած լինեիր, խաղացած լիներ, խաղացած լինեինք, խաղացած լինեիք, խաղացած լինեին

Հեռանալ

• Ապառնի: հեռանայի, հեռանայիր, հեռանար, հեռանայինք, հեռանայիք, հեռանային

• Անցյալ: հեռացած լինեի, հեռացած լինեիր, հեռացած լիներ, հեռացած լինեինք, հեռացած լինեիք, հեռացած լինեին

4. Տրված բայերը խոնարհի՛ր հրամայական եղանակով (կազմի՛ր եզակի և հոգնակիբոլոր ձևերը): 

Օրինակ`

մտնել — մտի՛ր, մտե՛ք, մի՛ մտիր, մի՛ մտեք,

գնալ — գնա՛, գնացե՛ք, մի՛ գնա, մի՛ գնացեք (մի՛ գնաք):

Ա. Վերջացնել, մանրացնել, հիանալ, կամենալ, թռչել, անցնել:

1. Վերջացնել 

• Վերջացրո՛ւ, վերջացրե՛ք, մի՛ վերջացրու, մի՛ վերջացրեք

2. Մանրացնել

• Մանրացրո՛ւ, մանրացրե՛ք, մի՛ մանրացրու, մի՛ մանրացրեք

3. Հիանալ

• Հիանա՛, հիանացե՛ք, մի՛ հիանա, մի՛ հիանացեք

4. Կամենալ

• Կամենա՛, կամեցե՛ք, մի՛ կամենա, մի՛ կամեցեք

5. Թռչել

• Թռի՛ր, թռե՛ք, մի՛ թռիր, մի՛ թռեք

6. Անցնել

• Անցի՛ր, անցե՛ք, մի՛ անցիր, մի՛ անցեք


Բ. Վազել, կարդալ, հասնել, կպչել, վախենալ, միանալ, հիացնել:

1. Վազել

• Վազի՛ր, վազե՛ք, մի՛ վազիր, մի՛ վազեք

2. Կարդալ

• Կարդա՛, կարդացե՛ք, մի՛ կարդա, մի՛ կարդացեք

3. Հասնել

• Հասի՛ր, հասե՛ք, մի՛ հասիր, մի՛ հասեք

4. Կպչել

• Կպի՛ր, կպե՛ք, մի՛ կպիր, մի՛ կպեք

5. Վախենալ

• Վախենա՛, վախեցե՛ք, մի՛ վախենա, մի՛ վախեցեք

6. Միանալ

• Միացի՛ր, միացե՛ք, մի՛ միացիր, մի՛ միացեք

7. Հիացնել

• Հիացի՛ր, հիացե՛ք, մի՛ հիացիր, մի՛ հիացեք

New year traditions in Dubai

In Dubai, Christmas is not an official public holiday, as the United Arab Emirates is predominantly Muslim. However, the city embraces the festive spirit with a variety of events and activities that blend traditional Christmas elements with local culture.

Festive Markets and Events:

• Madinat Jumeirah Festive Market:Running from December 6 to 31, this market features a towering Christmas tree, traditional food stalls, and activities like gingerbread house decorating. A unique highlight is the opportunity to ride an abra with Santa along the Madinat waterways.

• Winter District at Dubai Media City Amphitheatre: From December 14 to 22, this festive wonderland offers holiday delights, including Christmas trees and snowball fight areas.

• Global Village: This multicultural family entertainment destination showcases handcrafted gifts and souvenirs from around the world, along with festive decorations and performances.

Winter Activities:

• Ski Dubai: Experience a snowy Christmas in the desert by visiting Ski Dubai, where you can enjoy skiing, snowboarding, and meet Santa Claus in his grotto.

• Dubai Ice Rink: Located in the Dubai Mall, this Olympic-sized rink offers a winter wonderland experience with festive decorations and special events.

Cultural Performances:

• Dubai Opera: Attend performances like “The Nutcracker” ballet, adding a touch of traditional holiday entertainment to your visit.

Dining and Shopping:

• Many hotels and restaurants offer special Christmas menus and brunches, featuring traditional dishes and festive treats. Shopping malls are adorned with Christmas decorations, and some host Santa’s grottos for children.

While Christmas is not a public holiday in Dubai, the city’s festive events and activities provide a unique and enjoyable way to celebrate the season.

1)Գլանաձև բաժակը կիսով չափ լցված է թեյով։Գոլորշիանալուց հետո թեյի հետքը մնացել էր բաժակի պատերին։ Երկրաչափական ի՞նչ պատկեր է այդ հետքը։

Շրջանագիծ : 

2)Գլանի առանցքային հատույթը քառակուսի է։ Գտեք գլանի ծնորդի և շառավիղի երկարությունների հարաբերությունը։

L = 2r ; L/r = 2/1 

3)Գլանի առանցքային հատույթը 40 սմ պարագծով մի ուղղանկյուն է, որի անկյունագծերը փոխուղղահայաց են։ Գտեք գլանի շառավիղը։

4)Գլանի առանցքային հատույթը մի ուղղանկյուն է, որի անկյունագիծը ծնորդ հանդիսացող կողմի հետ կազմում է 60o -ի անկյուն։ Գտեք այդ անկյունագիծը, եթե գլանի ծնորդի երկարությունը 6 սմ է։

Հայոց լեզու

Ի՞նչ է նշանակում լինել հարուստ Հարստությունը ներառում է նաև առողջապահության, կրթության և մշակույթի հասանելիություն։ Սոցիոլոգիայում մարդը համարվում է հարուստ, եթե նա էական արժեքների է տիրապետում հասարակության այլ անդամների նկատմամբ։ Տնտեսության մեջ հարստությունը սահմանվում է որպես ժամանակի ընթացքում ակտիվների և պասիվների միջև տարբերություն։ Կրոնական և փիլիսոփայական իմաստով նշանակում է ոգու և բարոյական հատկությունների հարստություն։ Հարստության հակառակն աղքատությունն է։ Անգլերենում հարստությունը, նյութական և ֆինանսական արժեքների տիրապետման իմաստով թարգմանվում է բարեկեցություն հարստությունը հասարակության մյուս անդամների նկատմամբ ծայրահեղ գերազանցության իմաստով, որպես հենց հարստություն: Երկրները, որոնք հարստության մեջ զգալիորեն գերազանցում են այլ երկրներին, սովորաբար կոչվում են զարգացած։

Պատմություն

Հայաստանը XV դարում

Սկսած XI դ. սելջուկների, իսկ այնուհետև XII դ. մոնղոլների արշավանքներից, ինչպես արդեն գիտենք, Հայաստանում սկսել էին վերաբնակվել թյուրքմենական ցեղեր։ Արդեն XIV դ. վերջերին հատկապես աճեցին կարա-կոյունլու և ապա ակ-կոյունլու ցեղերի ազդեցությունն ու քաղաքական հզորությունը։ Նրանք պայքարում էին տարածաշրջանային գերակայության համար և իրենց գերիշխանությունը հաստատեցին Հայաստանի տարբեր շրջաններում։
Իրադրությունը Հայաստանում XVդարում։ XIV դ. վերջերին Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական ծանր վիճակին զուգահեռ, ուժեղացան նաև արտաքին ճնշումերը։ Հատկապես աղետալի հետևանքներ ունեցան Լենկ Թեմուրի (Թամերլանի) արշավանքները։ Նա իր դաժանությամբ գերազանցեց նույնիսկ մոնղոլներին: Նրա բազմաքանակ զորքերը 1386-1402 թթ. բազմիցս ասպատակեցին Հայաստանը։ Հերթական անգամ բնակչությունը կոտորվեց կամ տարվեց ստրկության, թեև եղան նաև համառ դիմադրություններ։ Այդ տարիներին ամայացան Հայաստանի բազմաթիվ շրջաններ։ Քաղաքային կյանքը կանգ առավ։ Արհավիրքը դադարեց միայն 1405 թ. Լենկ Թեմուրի մահվամբ։ Լենկ Թեմուրի մահվանից հետո նրա ստեղծած
հսկայածավալ կայսրությունը տրոհվեց, և սկիզբ առան գահակալական կռիվեր։ Իրավիճակից
օգտվեցին կարա-կոյունլուները, որոնք կարճ ժամանակում կարողացան իրենց հսկողության տակ
առնել հսկայածավալ մի տիրույթ, որն ընդգրկում էր նաև Հայաստանի զգալի մասը։ Նրանք իրենց
հզորության գագաթնակետին հասան Ջհանշահի (1437-1467) օրոք։ Վերջինս իր դիրքերն ամրապնդելու նպատակով օգտվեց նաև հայերի աջակցությունից։ Դա հնարավորություն տվեց, որ հայ իշխանական որոշ տներ՝ Գուգարքում, Սյունիքում,Վայոց ձորում, Արցախում և մի քանի այլ վայրերում վերականգնեն իրենց իշխանությունները՝ ստանալով մելիք տիտղոսը։

Կաթողիկոսական աթոռի վերահաստատումը Էջմիածնում։ Սկսած XV դարի 40-ական թվականներից՝ զգալիորեն բարձրացավ Այրարատյան աշխարհի հասարակականքաղաքական դերը։ Հայաստանի հյուսիս-արևելյան շրջանների վարչական կենտրոն դարձավ Երևանը։
Այդպիսով, զգալիորեն բարձրացավ Այրարատյան նահանգի հասարակական-քաղաքական դերը։ Նշանակալի քայլ եղավ 1441 թ. Ջհանշահի համաձայնությամբ Ամենայն Հայոց Հայրապետական
Աթոռը Էջմիածնում վերահաստատելը։ Կաթողիկոս ընտրվեց Կիրակոս Ա Վիրապեցին։ Այս իրադարձությունը, բացի կրոնականից, ուներ նաև քաղաքական նշանակություն. հայոց եկեղեցին հեռու էր ում պապականության ազդեցությունից և հնարավորություն էր ունենում մասնակցելու հայ ժողովրդի հետագա համախմբմանը Հայաստանում։ Հայոց թագավորության վերականգնման փորձ. Սմբատ Սեֆեդինյան (Արծրունի)։ Ջհանշահի կառավարման տարիներին հայոց կյանքում տեղի ունեցած մեկ այլ նշանակալի իրադարձություն էր Հայոց թագավորության վերականգնման կարճատև փորձը։ Այդ գործում մեծ էր Զաքարիա Աղթամարցու ներդրումը։ Վերջինս, միավորելով Աղթամարի և Էջմիածնի կաթողիկոսությունները, քայլեր ձեռնարկեց նաև երկրի քաղաքական միավորման ուղղությամբ։ Ծրագիրը, սակայն, իրագործվեց նրա եղբորորդի Ստեփանոս Դ կաթողիկոսի ժամանակ։ Այդպիսով՝ 1465 թ. Ջհանշահի համաձայնությամբ հնարավոր եղավ Սմբատ Սեֆեդինյան-Արծրունուն, որը Ստեփանոսի եղբայրն էր, օծել Հայոց թագավոր։ Նրա իշխանությունը սահմանափակվում էր միայն Աղթամար կղզով և առափնյա մի քանի գյուղերով։ Սմբատ Սեֆեդինյան-Արծրունու թագավորությունը թեպետ շատ կարճ տևեց, բայց փորձն ինքնին վկայում էր, որ հայոց պետականության վերականգնման գաղափարը կենսունակ էր և կարող էր ծառայել իբրև նախադեպ։

Ակ-կոյունլուների տիրապետությունը և Հայաստանը։ Ջհանշահի օրոք ավարտվեց ակ-կոյունլուների և կարա-կոյունլուներիմիջև հակամարտությունը։ Վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ 1467 թ.։ Ջհանշահը և նրան սատարող ուժերը պարտվեցին ակ-կոյունլուներին։ Կարճ ժամանակ անց Հայաստանի կառավարիչ դարձան ակ-կոյունլուները։ Նրանց տիրակալ Ուզուն Հասանը (1453-1478) գիտակցելով տնտեսության վերականգնման կարևորությունը, հարկերը կառավարելու համար հրապարակեց կանոնագիր՝ «Կանուննամե»։ Այդտեղ սահմանված էին հարկերի չափերը և դրանց գանձման եղանակները։ Չնայած այս ջանքերին՝ հպատակ
ժողովուրդների, այդ թվում հայերի տնտեսական դրությունն էականորեն չբարելավվեց։ Անփոփոխ
աց նաև նրանց իրավական կարգավիճակը։ Ավելին՝ Ուզուն-Հասանի և նրա հաջորդի վարած
քաղաքականության արդյունքում հայ իշխանական շատ տոհմեր կորցրին իրենց կալվածքներն ու
դուրս մղվեցին քաղաքական ասպարեզից։ Նրանցից ոմանք անգամ իսլամ ընդունեցին։
Ակ-կոյունլուների իշխանությունը, սակայն, նույնպես կարճ տևեց։ XV դ. վերջին ծագած գահակալական վեճերի արդյունքում նրանց իշխանությունը մեծապես թուլացավ և շուտով զիջեց իր դիրքերը։ Ներքին վեճերին գումարվեցին արտաքին ճնշումերը, որոնք ի վերջո հանգեցրին ակ-կոյունլուների կործանմանը: Նրանց հաջորդեցին Սեֆյանները։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Լենկ
Թեմուրի ասպատակությունները Հայաստանի
բնակչության և քաղաքային կյանքի վրա։

Լենկ Թեմուրի արշավանքներն ունեցան հետևյալ աղետալի հետևանքները.

• Բնակչության կորուստ. Շատերը սպանվեցին, մյուսները՝ ստրկության տարվեցին։

• Տարածքների ամայացում.Հայաստանի բազմաթիվ շրջաններ գրեթե դատարկվեցին բնակչությունից։

• Քաղաքային կյանքի անկում.Քաղաքները ավերվեցին, առևտրային ու մշակութային կյանքը կանգ առավ։

• Սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամ.Արշավանքներից հետո տնտեսական վերականգնումը շատ դանդաղ էր։


2. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ 1441 թ.
Էջմիածնում հայոց հայրապետական աթոռի
վերահաստատումն Էջմիածնում։

Կրոնական նշանակություն. Հայոց եկեղեցին դարձավ ավելի ինքնուրույն՝ դուրս գալով օտար ազդեցությունից, մասնավորապես՝ կաթոլիկ պապականության։

• Քաղաքական միավորման խթանում.Հայոց կաթողիկոսությունը հնարավորություն ունեցավ աջակցելու ազգային համախմբմանը։

• Հայաստանի հասարակական-քաղաքական դերի բարձրացում.Այրարատյան աշխարհը դարձավ վարչական և կրոնական կենտրոն։

• Նախադեպ պետականության համար. Հայ եկեղեցին իր դերով նպաստեց հայոց ինքնության պահպանմանը և քաղաքական վերակազմակերպման հնարավորություններին։


3. Վերլուծի՛ր։ Ինչպիսի՞ քաղաքականություն էր
վարում Ջհանշահը հայերի նկատմամբ, ինչո՞ւ։

Ջհանշահը վարում էր ավելի մեղմ և համագործակցային քաղաքականություն՝ հայերի աջակցությունը շահելու համար։

• Հիմնական նպատակ. Իր դիրքերը կայունացնելու և իշխանությունը պահպանելու համար նա օգտվեց հայ իշխանների աջակցությունից։

• Ազգային ինքնության վերածնունդ.Ջհանշահը թույլ տվեց հայ իշխանական որոշ տոհմերին վերականգնել իրենց իրավունքները և տիտղոսները (օրինակ՝ մելիքների ստեղծումը), ինչը խթանեց տեղի հայ համայնքների կազմակերպումը։

• Գործնական պատճառներ. Հայ իշխանները կարող էին օգտակար լինել նրա բանակի մատակարարման և տարածաշրջանի կայունացման գործում։

ՊԱՏՃԱՌ ԵՎ ՀԵՏԵՎԱՆՔ

  • 1467 թ. վճռական ճակատամարտում Ջհանշահը պարտություն կրեց ակ-կոյունլու Ուզուն Հասանի կողմից
    և սպանվեց։ Դրանից հետո կարա-կոյունլուների ցեղային համադաշնությունն արագ քայքայվեց և իր տեղը զիջեց ակ-կոյունլուներին, որոնք արդեն հաջորդ տարում իրենց հսկողությունը հաստատեցին ամբողջ Հայաստանում։ Թերևս հենց այդ թվականով էլ կարելի է թվագրել Սմբատ Սեֆեդինյան-Արծրունու գահակալության ավարտը։
    Ըստ քեզ՝ ինչո՞ւ Սմբատ Սեֆեդինյանի գահակալությունը չշարունակվեց ակկոյունլուների ժամանակ։

Ակ-կոյունլուների գերիշխանությունը.Ակ-կոյունլուները ջախջախեցին կարա-կոյունլուներին և վերացրեցին նրանց հետ կապված տեղական իշխանությունները։

• Արտաքին ճնշում. Ուզուն Հասանը և նրա հաջորդները չէին հանդուրժում որևէ տեղական անկախ իշխանություն՝ կենտրոնացնելով իրենց իշխանությունը։

• Հայ իշխանությունների թուլացում.Ակ-կոյունլուների քաղաքականության հետևանքով հայ իշխանական տոհմերը կորցրին իրենց կալվածքները կամ հարկադրված էին հարմարվել նոր իշխանություններին։

• Ինստիտուցիոնալ աջակցության բացակայություն. Սմբատ Սեֆեդինյանի գահակալությունը հիմնվում էր Ջհանշահի աջակցության վրա, իսկ վերջինիս մահից հետո դա հնարավոր չեղավ։

Քննարկում

Էջմիածնի՝ որպես հոգևոր կենտրոնի դերը նաև այսօր։

Էջմիածինը որպես հոգևոր կենտրոն ունի բացառիկ նշանակություն ոչ միայն պատմական, այլև արդի Հայաստանում և սփյուռքում։

Էջմիածնի հոգևոր դերը այսօր.

1. Հայ Առաքելական եկեղեցու կենտրոն.

Էջմիածինը շարունակում է լինել Հայ Առաքելական եկեղեցու հոգևոր կենտրոնը, որտեղ գտնվում է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նստավայրը։ Այն միավորում է ողջ աշխարհում գտնվող հայկական եկեղեցիները։

2. Հավատի և ազգային ինքնության պահպանություն.

Էջմիածինը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի քրիստոնեական հավատքն ու ազգային ինքնությունը։ Այն սփյուռքում ապրող հայերի համար նաև հոգևոր կապ է հայրենիքի հետ։

3. Կրթական և մշակութային կենտրոն.

Մայր Աթոռում գործում են աստվածաբանական դպրոցներ, որտեղ ուսանողներ են պատրաստվում հոգևոր ծառայության համար։ Էջմիածնի թանգարանները և մատենադարանը պահպանում են հայկական մշակույթի ու պատմության արժեքավոր մասունքները։

4. Համաշխարհային քրիստոնեության մաս.

Էջմիածինը ճանաչված է որպես քրիստոնեության ամենահին կենտրոններից մեկը։ Այն կարևոր դեր է խաղում միջեկեղեցական հարաբերություններում։

5. Օժանդակություն համայնքին.

Մայր Աթոռը ներգրավված է սոցիալական ծրագրերում, աջակցում է անապահով ընտանիքներին, զբաղվում է կրթական և բարեգործական նախագծերով։

6. Պատմական և հոգևոր ուխտավայր.

Էջմիածինը կարևոր ուխտավայր է ինչպես հայերի, այնպես էլ օտարազգի այցելուների համար։ Այստեղ գտնվող սուրբ մասունքներն ու հուշարձանները խորհրդանշում են հայ ժողովրդի քրիստոնեական ժառանգությունը։

Այսպիսով, Էջմիածինը շարունակում է մնալ հայ ժողովրդի հավատքի, ինքնության և միասնության կարևորագույն կենտրոնը։