Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1.Սահմանական եղանակի տրված ժամանակաձևերը համեմատի՛ր և պատասխանի՛ր հարցերին:
Անկատար ներկա — գրում եմ, կարդում եմ:
Անկատար անցյալ — գրում էի, կարդում էի:
Ապակատար ներկա — գրելու եմ, կարդալու եմ:
Ապակատար անցյալ — գրելու էի, կարդալու էի:
Վաղակատար ներկա — գրել եմ, կարդացել եմ:
Վաղակատար անցյալ — գրել էի, կարդացել էի:
Անցյալ կատարյալ — գրեցի, կարդացի:
Ո՞ր ժամանակաձևերն են նույն դերբայներից կազմվում:
Նույն դերբայներից են կազմվում հետևյալ զույգերը.
• Անկատար ներկա՝ գրում եմ, կարդում եմ
• Անկատար անցյալ՝ գրում էի, կարդում էի
• Ապակատար ներկա՝ գրելու եմ, կարդալու եմ
• Ապակատար անցյալ՝ գրելու էի, կարդալու էի
Այս չորս ձևերը կազմվում են բայի գրել, կարդալ հիմքերից՝ տարբեր օժանդակ բայերի միջոցով:
Ինչպե՞ս են առաջացել առաջին վեց ժամանակաձևերի անունները (ուշադրությո՛ւն դարձրու եմ օժանդակ բայի ժամանակին):
Անկատար ներկա՝ Օժանդակ բայը ներկա ժամանակում է (եմ, ես, է…):
• Անկատար անցյալ՝ Օժանդակ բայը անցյալ ժամանակում է (էի, էիր, էր…):
• Ապակատար ներկա՝ Օժանդակ բայը ներկա ժամանակում է (եմ, ես, է…), բայց բային ավելացվում է ապագայի նիշ (-ու):
• Ապակատար անցյալ՝ Օժանդակ բայը անցյալ ժամանակում է (էի, էիր, էր…), բային ավելացվում է ապագայի նիշ (-ու):
• Վաղակատար ներկա՝ Օժանդակ բայը ներկա ժամանակում է (եմ, ես, է…), բայի գրել, կարդալ անցյալ հիմքը միացված է:
• Վաղակատար անցյալ՝ Օժանդակ բայը անցյալ ժամանակում է (էի, էիր, էր…), բայի գրել, կարդալ անցյալ հիմքը միացված է:
Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՞ւ այստեղ գործածված եմ (ես, է, ենք, եք, են) բայը կոչվում օժանդակ:
Բայը օժանդակ է, որովհետև այն միայն աջակցում է բային, ցույց է տալիս դրա ժամանակը, դեմքը և թիվը: Օժանդակ բայը չունի հիմնական գործողություն, այլ միայն ձևաբանական ֆունկցիա:
Անցյալ կատարյալ ժամանակաձևն ինչո՞վ է տարբերվում մյուսներից:
Անցյալ կատարյալ ժամանակաձևը (գրեցի, կարդացի) չի պարունակում օժանդակ բայ, գործողությունը ներկայացնում է որպես միանգամայն ավարտված՝ առանց լրացուցիչ ձևաբանական շերտերի:
2.Տրված բայերը խոնարհի՛ր անցյալ կատարյալ ժամանակաձևով (կազմի՛ր բոլոր ձևերը` I, II, III դեմքերով, եզակի և հոգնակի թվերով): Ընդգծի՛ր վերջավորությունները:
Թափել, կապել, խաղացնել:
Բայ՝ թափել
• I դեմք
• Եզակի՝ թափեցի
• Հոգնակի՝ թափեցինք
• II դեմք
• Եզակի՝ թափեցիր
• Հոգնակի՝ թափեցիք
• III դեմք
• Եզակի՝ թափեց
• Հոգնակի՝ թափեցին
Բայ՝ կապել
• I դեմք
• Եզակի՝ կապեցի
• Հոգնակի՝ կապեցինք
• II դեմք
• Եզակի՝ կապեցիր
• Հոգնակի՝ կապեցիք
• III դեմք
• Եզակի՝ կապեց
• Հոգնակի՝ կապեցին
Բայ՝ խաղացնել
• I դեմք
• Եզակի՝ խաղացրեցի
• Հոգնակի՝ խաղացրեցինք
• II դեմք
• Եզակի՝ խաղացրեցիր
• Հոգնակի՝ խաղացրեցինք
• III դեմք
• Եզակի՝ խաղացրեց
• Հոգնակի՝ խաղացրեցին
Ընդգծված վերջավորությունները.
• Թափել՝ -եցի, -եցինք, -եցիր, -եցիք, -եց, -եցին
• Կապել՝ -եցի, -եցինք, -եցիր, -եցիք, -եց, -եցին
• Խաղացնել՝ -րեցի, -րեցինք, -րեցիր, -րեցիք, -րեց, -րեցին





