Պատասխանատվություն և հանդուրժողականություն

Պատասխանատու մարդը այն մարդն է, ով ընդունում է իր գործողությունների հետևանքները և հաշվի է առնում ուրիշների շահերը նույնպես։ Եթե մեկը պատասխանատու է, նա չի խուսափում իր պարտականություններից և կատարում է խոստումները տվյալ ժամանակահատվածում։

Պատասխանատվության օրինակ՝ ես ու իմ ուսուցիչները ունենք տարբեր պատասխանատվություններ։ Ես պատասխանատու եմ իմ կրթության համար՝ կատարելով առաջադրանքները և աշխատելով ավելացնել իմ գիտելիքները։ Ուսուցիչներն էլ իրենց հերթին, պատասխանատու են մեզ ճիշտ ուղեկցելու և աջակցելու համար, որպեսզի մենք կարողանանք հասնել մեր նպատակներին։

Կյանքում հաճախ լինում են իրավիճակներ, երբ ինչ-որ բան կամ մարդ ներքուստ չես հանդուրժում, բայց արտաքուստ հանդուրժում ես։ Օրինակ՝լինում է երբ մեկի գործողությունները ինձ բացարձակապես դուր չեն գալիս, բայց ես փորձում եմ լինել հանդուրժողական և շատ չբարձրաձայնել դրա մասին:

Եթե հասարակության մեջ չլինի հանդուրժողականություն, ապա դա կարող է հանգեցնել հակասությունների բռնության և ներքին կռիվների։ Հանդուրժողականությունը կարևոր է ժողովրդավարական հասարակությունում, որովհետև այն պահպանում է խաղաղությունը, հարգանքը և արդարությունը՝ թույլ տալով մարդկանց լինել տարբեր, բայց ապրել նույն օրենքներով։

Ինֆակտ/Ինսուլտ

  • Ինչպե՞ս է առաջանում սրտամկանի ինֆարկտը։

Այն առաջանում է հիմնականում աթերոսկլերոզի հետևանքով սրտի պսակային զարկերակների ախտահարումից: Իսկ հետո առաջանում է թրոմբ և դրա հետևանքով արյունը մասմամբ կամ ամբողջովին դադարեցնում է իր հոսքը:

  • Ինչպե՞ս է առաջանում գլխուղեղի կաթվածը։

Մահանում է ուղեղի մի մասը առաջանում են մի շարք ցավեր ինչպես օրինակ՝ գլխապտույտը, տեսողությունը կտրուկ իջնում է, ոտքերը և ձեռքերը անզգայանում են, ուժեղ գլխացավ է առաջանում և այլն:

Քիմիական Ռեակցիաների Տեսակները

1.Նշի՛ր ռեակցիայի տեսակը և հավասարեցրու .

  1. Fe + Cl2 → FeCl3;

Միացման ռեակցիա

2. CuOH → Cu2O + H2O;

Քայքայման ռեակցիա

3. NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + H2O;

Փոխանակման ռեակցիա

4. KClO4 → KCl + O2;

Քայքայման ռեակցիա

5. Al + H2SO4 → Al2(SO4)3 + H2;

Տեղակալման ռեակցիա

6. CuO + HCl → CuCl2 + H2O;

Փոխանակումփ ռեակցիա

7. Ca + O2 → CaO;

Միացման ռեակցիա

8. Mg(OH)2 + HNO3 → Mg(NO3)2 + H2O

Փոխանակում ռեակցիա

2.Դասակարգի՛ր անօրգանական նյութերը.

NaCl-աղ
SiO2-օքսիդ 
H₂O-օքսիդ
H2SO4-թթու
K₂O-օքսիդ

Օրգանիզմի Ներքին Միջավայրի Բաղադրամասեր

1. Ի՞նչ է օրգանիզﬕ ներքին ﬕջավայրը, և ի՞նչ նշանակություն ունի այն:

Ներքին միջավայր՝ օրգանիզմի հյուսվածքների շուրջ գտնվող հեղուկ, կարևոր է սննդի և թթվածնի փոխանակության համար:


2.Ինչպե՞ս է ձևավորվում հյուսվածքային հեղուկը:

Հյուսվածքային հեղուկ ձևավորվում է արյան պլազմայի դուրս գալուց, սննդանյութեր և թթվածին տեղափոխելով:


3. Ի՞նչ է ավիշը և ի՞նչ դեր է կատարում:

Ավիշ՝ հյուսվածքների միջև գտնվող հեղուկ, որը ապահովում է նյութափոխանակությունը և թունավոր նյութերի հեռացումը:


4. Ո՞րն է կոչվում հոﬔոստազ:

Հոմեոստազ՝ օրգանիզմի ներսում կայունության պահպանման գործընթաց:


5. Ի՞նչ նշանակություն ունի ներքին ﬕջավայրի կայունությունը:

Ներքին միջավայրի կայունություն կարևոր է օրգանիզմի առողջության և գործառույթի համար:

Սիրտ

Ներկայացնել սրտի կառուցվածքը։

Սիրտը կազմված է երկու բաջինից։ Աջ և ձախ։ Աջը ունի աջ փորոքը և աջ նախասիրտ, իսկ ձախը` ձախ փորոք, ձախ նախասիրտ։ 


Ներկայացնել արյան շրջանառության մեծ և փոքր շրջանը։

Մեծ շրջան՝

Աջ վենտրիկուլը նետում է արյունը աորտա, որը գնում է մարմնի բոլոր մասեր, ապա վերադառնում է աջ ատրիում:
Փոքր շրջան՝

Աջ վենտրիկուլը նետում է արյունը թոքերի, որտեղ այն ընդունում է թթվածին և վերադառնում է լևային ատրիում:


Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում հյուսվածքային հեղուկը և ավիշը։

Հյուսվածքային հեղուկ՝ արյան պլազմայի դուրս գալը, որն ապահովում է նյութափոխանակություն:

Ավիշ՝ հյուսվածքների միջև հեղուկ, որը աջակցում է նյութերի փոխանակությանը և թունավոր նյութերի հեռացմանը:

Հարց 1

Լսողական վերլուծիչի կառուցվածքը և գործառույթը
Տես նախորդ պատասխանս։


Հարց 2

Ինչ է տեղի ունենում մարդու ներքին ականջում, երբ լսում է

  1. Ձայնի ընկալում և փոխանցում
    • Միջին ականջի ոսկրիկների միջոցով ձայնային ալիքները փոխանցվում են ներքին ականջի խխունջին։
    • Խխունջում եղած հեղուկը սկսում է տատանվել ձայնային ալիքների ազդեցությամբ։
  2. Տատանումների վերածում նյարդային ազդակի
    • Խխունջի ներսում Կորտիի օրգանում գտնվող մազիկավոր բջիջները շարժվում են հեղուկի տատանումների ազդեցությամբ։
    • Այս շարժումը առաջացնում է էլեկտրական ազդակ, որը փոխանցվում է լսողական նյարդով։
  3. Նյարդային ազդակի վերլուծություն
    • Լսողական նյարդը էլեկտրական ազդակները փոխանցում է ուղեղի քունքային բլթում գտնվող լսողական կենտրոններ։
    • Ուղեղը մշակում է այս ազդակները՝ ձևավորելով ձայնի վերջնական ընկալումը (տեմբր, ինտենսիվություն, ուղղություն)։

Հարց 3

Հենաշարժիչ համակարգի կառուցվածքը և գործառույթը

Հենաշարժիչ համակարգը բաղկացած է երկու հիմնական բաղադրիչից՝ ոսկրային համակարգ և մկանային համակարգ։

  1. Կառուցվածք
    • Ոսկրեր՝ մարդու մարմնում մոտ 206 ոսկոր։
    • Հոդեր և կապաններ՝ ապահովում են ոսկորների շարժունակությունը։
    • Մկաններ՝ կապված են ոսկորներին ջլերի միջոցով։
    • Կապաններ և աճառ՝ պաշտպանում են հոդերը և ապահովում են շարժունակություն։
  2. Գործառույթներ
    • Շարժում՝ մկանների կծկման միջոցով ոսկորները շարժվում են։
    • Հենարան՝ պահպանում է մարմնի կառուցվածքը։
    • Պաշտպանություն՝ պաշտպանում է կենսական օրգանները։
    • Միներալների պահուստ՝ ոսկրերը կալցիումի և ֆոսֆորի պահուստ են։

Հարց 4

Հենաշարժիչ համակարգը ինչպես է պաշտպանում մեր ներքին օրգանները

  • Գանգի ոսկորները՝ պաշտպանում են ուղեղը։
  • Կրծոսկրն ու կողերը՝ պաշտպանում են սիրտը և թոքերը։
  • ողնաշարը՝ պաշտպանում է ողնուղեղը։
  • Մարդու կոնքային ոսկորները՝ պաշտպանում են միզապարկը, վերարտադրողական օրգանները և աղիների մի մասը։

Հարց 5

Մկանների կառուցվածք և գործառույթ

  1. Կառուցվածք
    • Մկանային հյուսվածքը բաղկացած է մանրաթելերից։
    • Յուրաքանչյուր մկանային մանրաթել պարունակում է բջջային մեմբրան (սարկոլեմա) և կծկման տարրեր (միոֆիբրիլներ)։
    • Մկանները կապված են ոսկորներին ջլերի միջոցով։
  2. Գործառույթ
    • Շարժում՝ մկանները կծկվում են և շարժում ոսկորները։
    • Օրգանների պաշտպանություն՝ որոշ մկաններ պաշտպանում են ներքին օրգանները։
    • Ջերմության արտադրություն՝ մկանների կծկումը արտադրում է ջերմություն։
    • Արյան շրջանառություն՝ սրտամկանը մղում է արյունը։

Կենսաբանություն

Դեկտեմբերի 16-20

Սիրելի՛ ընկերներ, այս շաբաթ ներկայացնելու եք ,, Մկանային համակարգ,,։ Դասրանում կներկայացնեք այս թեման և տեղում կամփոփենք դեկտեմբեր ամիսը․

Լրացուցիչ աշխատանք․ պատասխանել հարցերին

1.Ինչ պիսի՞ կառուցվածք ունեն կմախքային մկանները:


Յուրաքանչյուր մկանաթել ունի լայնակի շերտավոր կառուցվածք, որը պայմանավորված է նրա մեջ գտնվող հարյուրավոր սպիտակուցային թելերի`միոֆիբրիլների  որոշակի դասավորությամբ։ Մկանաթելերի խրցերում լայնակի շերտավորությունն ավելի է ընդգծվում, որի համար ստացել են միջաձիգ զոլավոր մկան անունը։ Յուրաքանչյուր մկանին մոտենում են զգացող և շարժիչ նյարդաթելեր։ Մկաններն իրենց ծայրերի ջլերով ամրանում են ոսկրերին։ Որոշ դեպքերում ջլերը ներհյուսվում են մաշկի մեջ (դիմախաղի մկաններ)։ Ջիլը կազմված է ներդակազմ շարակցական հյուսվածքից, չի կծկվում և դիմանում է մեծ ծանրության: 


2. Ի՞նչ դեր է կա տարում մկանային համակարգը:

Միջաձիգ զոլավոր մկանների դերն օրգանիզմում բազմազան է։ Նրանք մասնակցում են մարմնի խոռոչների և օրգանների պատերի կազմությանը (կրծքի, որովայնի խոռոչ, ըմպան, կոկորդ) ապահովում են մարմնի կեցվածքը, հավասարակշռությունը, ձայնի առաջացումը։ Միջաձիգ զոլավոր մկանները մասնակցում են շնչառական և կլլման շարժումներին, ձևավորում են դիմախաղը, ապահովում ակնաշարժ և ծամիչ ապարատի գործունեությունը։ Նրանց կծկումը կմախքի հետ միասին ապահովում է մարմնի տեղափոխությունը տարածության մեջ, ջերմության առաջացումը։


3.Ի նչպե՞ս են կատարվում շարժուﬓերը հոդերի ﬕջոցով:

Ձեռքերի և ոտքերի հոդերը սինովիալ տեսակի են, որը նշանակում է, որ այս հոդերում կա հեղուկ (սինովիալ հեղուկ), որը հեշտացնում է ոսկրերի շարժումները: 

Ողնաշարի և կոնքի ոսկրերն աճառային են, որոնք ավելի քիչ շարժուն են, սակայն ապահովում են լրացուցիչ կայունություն:

Կան նաև ֆիբրոզ հոդեր, որոնք լիարժեք անշարժ են և պարզապես ապահովում են կայունություն: Ֆիբրոզ հոդեր կան ձեր գանգում:


4.Որտե՞ղ են տեղակայված հարթ և ﬕջաձիգ զոլավոր մկանները:

Նրանք մասնակցում են մարմնի խոռոչների և օրգանների պատերի կազմությանը ապահովում են մարմնի կեցվածքը, հավասարակշռությունը, ձայնի առաջացումը։ Միջաձիգ զոլավոր մկանները մասնակցում են շնչառական և կլլման շարժումներին, ձևավորում են դիմախաղը, ապահովում ակնաշարժ և ծամիչ ապարատի գործունեությունը։ Նրանց կծկումը կմախքի հետ միասին ապահովում է մարմնի տեղափոխությունը տարածության մեջ, ջերմության առաջացումը։


5.Ի նչպիսի՞ հիﬓական մկանախմբեր գիտեք:

Ըստ տեղադրվածության և ֆունկցիայի մեր մարմնի մկանները բաժանվում են հետևյալ խմբերի՝ գլխի, մեջքի, կրծքի, որովայնի և վերջույթների։

Կենսաբանություն

Ընկերներ ջան, այս շաբաթ ներկայացնելու եք․

  • Հենաշարժիչ համակարգ
  •  բաժինները կառուցվածքը
  •  ոսկրերի աճը։

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

1.Որո՞նք են կմախքի բաժինները:

Կմախքը մարմնի հենարանն է, նրան տալիս է որոշակի ձև և դիրք տարածության մեջ։ Ոսկրերը միանալով առաջացնում են խոռոչներ և պաշտպանում նրանցում գտնվող օրգաններն արտաքին ազդեցություններից։ Գանգատուփը գլխուղեղի զետեղարանն է, ողնաշարային խողովակը՝ ողնուղեղի ոսկրապատյանը, կրծքավանդակը պաշտպանում է սիրտը, թոքերը, Ոսկրերը պարունակում են հանքային փոխանակությանը մասնակցող աղեր (երկաթի, ֆոսֆորի, կալցիումի և ուրիշ)։ Ոսկորը նաև արյունաստեղծ օրգան է։

  1. Ի՞նչ բաժիններից է կազմված իրանի կմախքը:

Իրանի կմախքը կազմում են ողնաշարը և կրծքավանդակը։ Ողնաշարի երկարությունը մարմնի ընդհանուր երկարության 40 %-ն է կազմում։ Այն կազմված է 33-34 ողերից։

  1. Ի՞նչ ոսկրերից է կազմված կրծքա վանդակը:

Կրծքային ողերը, 12 զույգ կողերը և կրծոսկրը կազմում են կրծքավանդակի կմախքը։

Կողը տափակ, կոր ոսկր է։ Առջևի մասում վերին 10 զույգ կողերը աճառային կցմամբ միացած են կրծոսկրին, իսկ ստորին 2 զույգը մնացածներից կարճ են և ազատ են վերջանում։ Կողերը հետին ծայրերով հոդավորված են կրծքային ողներին։ Դա ապահովում է կրծքավանդակի շարժունությունը շնչառության ժամանակ։

4.Ի նչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի մարդու կմախքը` կապված ուղղաձիգ քայլվածքի հետ:
Ուղղաձիգ քայլվածքի հետ կապված՝ մարդու ստորին ազատ վերջույթների ոսկրերը ավելի զանգվածային են, քանի որ իրենց վրա են կրում մարմնի ամբողջ ծանրությունը։

  1. Ի՞նչ դեր են կատարում ողնաշարիկորությունները:

Ողնաշարն ունի 4 կորություն՝ պարանոցային և գոտկային հատվածներում այն ուղղված է առաջ, իսկ կրծքային և սրբանային հատվածներում՝ հետ։ Նորածնի ողնաշարը գրեթե ուղիղ է։ Կորություններն առաջանում են, երբ երեխան սկսում է գլուխը պահել, նստել, կանգնել և քայլել։ Ողնաշարի ֆիզիոլոգիական այս կորությունները մեծացնում են նրա ճկունությունը և մեղմացնում այն հարվածներն ու ցնցումները, որոնք գանգին են հասնում քայլելիս, ցատկելիս, վազելիս։

Ներկայացնելու եմ նոր թեմա․

  • Մկանային համակարգ- դասագիրք էջ՝ 74
  • Լրացուցիչ նյութ

Ձկների բազմազանությունը և դասակարգումը

  1. Ձկների ի՞նչ տեսակներ են հանդիպում Հայստանում։ Սևանի իշխան, կարմրախայտ, արծաթափայլ կարաս։
  2. Նկարագրել ձկների արտաքին կառուցվածքը։ Լողահներ, թեփուկներ և խռիկներ։ Կա մեջքի առաջին լողակ, մեջկի երկրորդ լողակ, պոչի լողակ, հետանցքի լողակ, փորի լողակ և կրծքի լողակ։
  3. Լողակները ի՞նչ դեր են կատարում ձկների կյանքում։ Լողակները գտնվում են մարմնի տարբեր հատվածներում։ Նրանք օգնում են պահպանել ձկան մարմնի հավասարակշռությունը ջրում։
  4. Ի՞նչ է լողափամփուշտը։ Ջրում արագ սուզվելու և վեր բարձրանալու ընդունակություն. ձկների աղիքի պատից գոյացել է հատուկ գոյացություն՝ լողափամփուշտ, որը լցվում է գազերով կամ դատարկվում է: Արդյունքում փոխվում է ձկան քաշը և նա սուզվում է կամ վեր բարձրանում:

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

  1. Ի՞նչ եղանակով են կատարվում  ծածկասերմ բույսերի վազմացումը
  2. Ո՞րն է ծածկասերմ բույսերի սերմերով բազմացման օրգանները
  3. Նկարագրեք խաչաձև փոշոտումը
  4. Նկարագրեք ինքնափոշոտումը

Ծաղկավոր բույսերի անսեռ բազմացման ձևը կոչվում է վեգետատիվ բազմացում:

Ծաղկավոր բույսերի սեռական բազմացումը իրականացվում է սեռական օրգանների՝ ծաղիկների միջոցով:

2.Վեգետատիվ բազմացումը իրականանում է վեգետատիվ համակարգի օրգանների՝ արմատի, տերևի, ցողունային կտրոնների միջոցով:

3.Խաչաձև փոշոտում — փոշեհատիկը մի ծաղկից տեղափոխվում է մեկ այլ ծաղկի վարսանդի վրա: Իրականացվում է քամու կամ  կենդանիների՝ միջատների, թռչունների և այլնի օգնությամբ:

4. Ինքնափոշոտում — փոշեհատիկը նույն ծաղկի առէջից տեղափոխվում է նույն ծաղկի վարսանդի վրա: Հետևաբար ինքնափոշոտվում են միայն երկսեռ ծաղիկները: